Kobiety w ciąży powinny być objęte opieką medyczną na każdym etapie tego szczególnego okresu ich życia. Powinna ona obejmować zarówno wizyty lekarskie, wsparcie położnej, diagnostykę obrazową (USG), jak i diagnostykę laboratoryjną. Przyszłe mamy są diagnozowane nie tylko pod kątem zdrowia nienarodzonego dziecka, ale także stanu ich własnego zdrowia. Ciąża niesie ze sobą wiele zagrożeń, zmianie ulega gospodarka hormonalna, ujawnić się mogą choroby przebiegające do tej pory bezobjawowo.
Podstawowe badania laboratoryjne
Harmonogram podstawowych badań laboratoryjnych dla kobiet w ciąży został określony w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. W zależności od wieku ciąży, stanu zdrowia kobiety i rozwijającego się dziecka diagnostyka laboratoryjna może być rozszerzona i mieć charakter profilaktyczny lub diagnostyczny.
Pierwsze badania laboratoryjne powinny być wykonane w I trymestrze, najlepiej do 10 tygodnia ciąży. Badania te pozwalają na ocenę wyjściowego stanu zdrowia ciężarnej i są to:
- morfologia krwi – badanie pozwala na wykrycie niedokrwistości, małopłytkowości, stanów zapalnych i innych zaburzeń,
- grupa krwi w układzie ABO i Rh oraz przeciwciała odpornościowe – określenie grupy krwi w układzie Rh jest bardzo ważne w profilaktyce konfliktu serologicznego. U kobiet Rh(-) ujemnych istnieje ryzyko wytworzenia przeciwciał skierowanych przeciwko krwinkom dziecka, jeżeli ma ono grupę Rh(+) dodatnią i występienia konfliktu serologicznego,
- badanie ogólne moczu – badanie przydatne w diagnozowaniu chorób nerek i układu moczowego, a także w wykrywaniu powikłań takich chorób jak cukrzyca czy nadciśnienie,
- badanie cytologiczne i badanie czystości pochwy,
- badanie stężenia glukozy we krwi na czczo – glikemia u ciężarnej na czczo powinna być na poziomie 70-90 mg/dl (3,5-5,0 mmol/l). W zależności od otrzymanego wyniku określane jest dalsze postępowanie,
- badania w kierunku wykrywania kiły, zakażenia wirusami HIV, HCV,
- badanie w kierunku toksoplazmozy i różyczki.
Oprócz podstawowych zalecanych badań, u kobiet ciężarnych zależnie od stanu klinicznego mogą być oznaczane także inne parametry służące do oceny funkcji nerek czy wątroby i jest to: kwas moczowy, mocznik, kreatynina, AST, ALT, bilirubina, elektrolity, białko w dobowej zbiórce moczu czy wskaźnik białko/kreatynina.
Niedokrwistość i jej wpływ na zdrowie matki i dziecka
Bardzo ważne dla matki oraz rozwijającego się płodu jest żelazo – pierwiastek niezbędny do prawidłowego wytwarzania krwinek czerwonych (erytrocytów). Zarówno nadmiar, jak i niedobór żelaza jest niewskazany. W przypadku niedoboru rozwija się niedokrwistość, skutkiem czego istnieje zwiększone ryzyko niskiej wagi urodzeniowej dziecka, ryzyko wystąpienia powikłań okołoporodowych czy zaburzeń rozwoju układu nerwowego u dziecka.
Parametry służące do oceny gospodarki żelaza w organizmie matki to:
- morfologii krwi obwodowej, szczególnie hemoglobina – jest obniżona przy niedokrwistości oraz MCV (średnia objętość krwinki czerwonej) – parametr obniżony przy niedoborach żelaza,
- stężenie żelaza we krwi,
- stężenie ferrytyny – białka magazynującego żelazo,
- stężenie transferryny – białka transportującego żelazo i % wysycenie transferryny żelazem.
Oznaczenie tych parametrów pozwala na wykrycie niedoborów żelaza oraz różnicowanie niedokrwistości z niedoboru żelaza od niedokrwistości w przebiegu chorób przewlekłych. Inny rodzaj niedokrwistości może być spowodowany niedoborami witaminy B12 i kwasu foliowego, dlatego diagnostykę można poszerzyć o oznaczenie tych parametrów.
Cukrzyca ciążowa
Ważnym badaniem wykonywanym w 24-28 tyg. ciąży jest doustny test tolerancji glukozy. Test polega na dwukrotnym oznaczeniu stężenia glukozy we krwi: na czczo i ponownie po 2 godzinach po wypiciu 75 g rozpuszczonej glukozy. Badanie służy do diagnostyki cukrzycy w ciąży i należy je wykonać u każdej ciężarnej, u której stężenie glukozy na czczo jest ≤ 125 mg/dl.
Preeklampsja czyli stan przedrzucawkowy
Eklamsja (rzucawka) czyli wystąpienie drgawek u kobiet w ciąży opisana została wiele lat temu. Terminem preeklamsja określany jest stan poprzedzający drgawki i związany z występowaniem nadciśnienia tętniczego i białkomoczu (stężenie białka w moczu >300 mg/24h). Wystąpienie preeklamsji jest stanem zagrażającym zarówno matce jak i nienarodzonemu dziecku i może być przyczyną rozwiązania ciąży przedwcześnie. Czynnikami ryzyka wystąpienia preeklampsji jest:
- nadciśnienie pojawiające się w ciąży lub nadciśnienie przewlekłe,
- przewlekłe choroby nerek,
- choroby z autoagresji (zespół antyfosfolipidowy, toczeń rumieniowaty),
- cukrzyca.
Preeklamsja to choroba wielonarządowa a jej przyczyny nie zostały dotychczas w pełni poznane. Prowadzone w tym zakresie badania wskazują na główną rolę łożyska i nabłonka naczyń łożyskowych. W wyniku zaburzeń dochodzi do nieprawidłowego ukrwienia łożyska, niedotlenienia i upośledzenia przepływu krwi. W związku z tym w celu określenia ryzyka wystąpienia preeklampsji we krwi kobiety ciężarnej oznaczane są dwa parametry:
– PlGF łożyskowy czynnik wzrostu – czynnik wzrostu śródbłonka naczyń odgrywający istotną rolę w tworzeniu naczyń krwionośnych przez co warunkuje prawidłowy rozwój łożyska i płodu,
– sFlt-1 – rozpuszczalny receptor kinazy tyrozynowej dla czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego wydzielany przez zarodek.
Oznaczenie tych parametrów ma wartość prognostyczną i pozwala na określenie prawdopodobieśstwa wystąpienia preeklamsji. Przydatny diagnostycznie jest także współczynnik sFlt-1/PIGF. Badanie może być wykonywane we wszystkich trymestrach ciąży i służyć do monitorowania ryzyka preeklamsji.
Testy prenatalne
Badanie laboratoryjne są przydatne zarówno w profilaktyce jak i diagnostyce różnego rodzaju chorób, które mogą zagrażać życiu i zdrowiu zarówno matki jak i nienarodzonego dziecka.
Czytaj także
Nasze historie
POPRZEDNI
NASTĘPNY
POWIĄZANE ARTYKUŁY