P odwyższone stężenie cholesterolu zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy i jej powikłań: zawału serca, udaru mózgu i innych potencjalnie śmiertelnych chorób. Można im zapobiec, stosując odpowiednią dietę, bogatą m.in. w sterole i stanole roślinne, dzięki której można zarówno zapobiegać, jak i leczyć hipercholesterolemię.

Jakie zagrożenie niesie zbyt wysokie stężenie cholesterolu?

Im wyższe stężenie cholesterolu, szczególnie tzw. złego cholesterolu LDL, tym wyższe ryzyko rozwoju miażdżycy, która jest jednym z największych zagrożeń zdrowotnych w krajach rozwiniętych, i jej powikłań: choroby wieńcowej, udaru mózgu, zawału serca, czy zgonu. Zależność ta została doskonale udowodniona.

Częstość występowania hipercholesterolemii wzrasta wraz z wiekiem. Szacuje się, że 80 proc. 60-70-latków ma podwyższone stężenie cholesterolu. Jednak zbyt wysoki jego poziom to problem nie tylko osób starszych – ocenia się, że na hipercholesterolemię cierpi ponad 60 proc. osób powyżej 40. roku życia.

Czy istnieje profilaktyka cholesterolowa? Czy odpowiednia dieta może zapobiegać, ale też leczyć wysokie stężenie cholesterolu?

Zdecydowanie tak. Co prawda istnieją zespoły uwarunkowane genetycznie, w których wysokie stężenie cholesterolu wynika przede wszystkim z mutacji genowych, jednak w dominującej większości przypadków przyczyną hipercholesterolemii jest niezdrowy styl życia: nieprawidłowa dieta, brak aktywności fizycznej i związane z tym nadwaga i otyłość.

Nawyki żywieniowe, które przyczyniają się do hipercholesterolemii, to dieta bogata w kwasy tłuszczowe nasycone (szczególnie tłuszcze trans), cholesterol i węglowodany proste. Z jednej strony, gdy spożywamy więcej cholesterolu z diety, to więcej się go wchłania w jelitach, a z drugiej – gdy spożywamy nasycone kwasy tłuszczowe albo cukry proste, to stymulujemy wątrobę do produkcji cholesterolu.

Kwasy tłuszczowe nasycone występują przede wszystkim w wysoko przetworzonej żywności pochodzenia zwierzęcego, m.in. salcesonie, boczku, kiełbasie, podrobach. Ich bogatym źródłem są także masło i inne tłuste produkty mleczne oraz orzeszki ziemne, jak również orzechy kokosowe – te ostatnie stanowią wyjątek sposób produktów pochodzenia roślinnego, które z reguły są bogate w kwasy tłuszczowe nienasycone, pozytywnie wpływające na poziom cholesterolu. Jego parametry może niekorzystnie zmieniać także dieta, w której nie brakuje słodyczy, szczególnie produktów przemysłu cukierniczego: ciast, ciastek, czekoladek, gdyż zawierają one duże ilości tłuszczów trans.

W związku z powyższym ograniczenie spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych na rzecz nienasyconych jest niezmiernie istotne w profilaktyce i leczeniu hipercholesterolemii.

To jeden z najprostszych sposób zapobiegania hipercholesterolemii, a co za tym idzie – miażdżycy i powodowanych przez nią chorób. Szczególnie wiele właściwości prozdrowotnych mają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które można znaleźć w dużych ilościach w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym czy słonecznikowym, jak również w rybach, szczególnie tłustych rybach morskich. Stąd spożywanie ryb co najmniej 2 razy w tygodniu – szczególnie tych tłustych – znalazło się w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, a obejmujących zalecenia na temat prawidłowego żywienia. Wykazano, że zastąpienie w codziennej diecie 1 proc. energii pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych odpowiednią ilością energii pochodzącej z tłuszczów wielonienasyconych zmniejsza ryzyko występowania chorób serca o ok. 4 proc.

Podwyższony poziom cholesterolu jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju chorób układu krążenia i jego obniżenie może to ryzyko znacznie ograniczyć. Czy rzeczywiście stosowanie steroli / stanoli roślinnych wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu, czy zostało to udowodnione?

Tak. Sterole i stanole to substancje pochodzenia roślinnego, które swoją budową przypominają cholesterol. Dzięki temu podobieństwu hamują wchłanianie cholesterolu w jelitach, skutecznie obniżając jego poziom we krwi. Wykazano, że spożywanie 2 gramów steroli lub stanoli roślinnych dziennie może obniżyć poziom cholesterolu LDL o około 10 proc.

W naszej naturalnej diecie zawartość steroli i stanoli jest zbyt mała, aby uzyskać efekt terapeutyczny i dlatego właśnie powstały produkty funkcjonalne, w których dawka steroli jest tak dostosowana, aby skutecznie obniżały poziom cholesterolu. W jakich produktach możemy je odnaleźć?

To prawda – sterole i stanole roślinne w produktach pochodzenia naturalnego znajdują się w zbyt małej ilości, by skutecznie obniżyć stężenie “złego” cholesterolu, w związku z tym nie mają znaczenia klinicznego. Natomiast w większych ilościach można je znaleźć w żywnościowych produktach prozdrowotnych, których skład został wzbogacany o sterole i stanole – miękkie margaryny pochodzenia roślinnego, jogurty naturalne. Jest to tzw. żywność funkcjonalna. Produkty żywnościowe wzbogacone w sterole lub stanole mogą zmniejszać stężenie “złego” cholesterolu średnio o ok. kilkanaście procent.

POPRZEDNI