Najskuteczniejszą ochroną przed grypą i jej groźnymi powikłaniami jest coroczne szczepienie. Powinny się mu poddawać zwłaszcza osoby starsze, gdyż są szczególnie narażone na ciężki przebieg choroby, hospitalizację i zgon. W tym sezonie dla osób 60+ będzie dostępna nowa, wysokodawkowa szczepionka przeciw grypie, której skuteczność jest bardzo wysoka w tej grupie wiekowej.

Czy i dlaczego szczepienie przeciw grypie jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniu na grypę i jej powikłaniom?

Szczepienia to jedyny właściwy sposób na uchronienie się przed chorobami zakaźnymi – dzięki nim układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które zabezpieczają przed zachorowaniem.

Szczepionki przeciw grypie są czterowalentne, co oznacza, że chronią przed trzema lub czterema różnymi szczepami wirusów grypy, które według prognostów WHO wystąpią w danym sezonie grypowym. Inne działania mające na celu uodpornienie się przeciw grypie, np. właściwa dieta, odpoczynek, wysiłek fizyczny, są oczywiście ważne i pomocne, jednak poza szczepieniami nie ma innego właściwego sposobu na wytworzenie przez organizm przeciwciał.

Najpoważniejsze zagrożenie związane z grypą to zgon, do którego dochodzi na skutek powikłań. Jakie to mogą być powikłania?

Wirus grypy jest klasyfikowany jako wirus oddechowy i ma największe powinowactwo do płuc, stąd najpoważniejszym problemem u chorych na grypę są zapalenia płuc i wtórne ich następstwo – niewydolność oddechowa. Może również dopro- wadzić do zaostrzenia przewlekłych chorób płuc, np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Jednak na jego celowniku może być wiele innych tkanek i narządów. Wirus grypy może powodować zapalenie naczyń krwionośnych czy zapalenie mięśnia sercowego. W Polsce spory odsetek pacjentów po przeszczepie serca to osoby, u których doszło do uszkodzenia tego narządu w wyniku infekcji wirusowej, najczęściej grypowej.

Wirus grypy może namnażać się także w ośrodkowym układzie nerwowym, doprowadzając do jego uszkodzenia i powikłań neurologicznych, np. utraty powonienia, wzroku, zapalenia mózgu. Może również doprowadzić – co ma szczególne znaczenie u osób starszych – do zaostrzenia, przyspieszenia procesu otępienia, albo wręcz przyczynić się do rozwoju bardzo gwałtownych otępień.

Kiedy należy się zaszczepić przeciw grypie?

Na grypę można zachorować o każdej porze roku, ale sezon grypowy przypada między wrześniem i kwietniem, ze szczytem zachorowań między styczniem a końcem marca. W związku z tym szczepionkę najlepiej przyjąć odpowiednio wcześniej, żeby zdążyła wyindukować odporność. Dla osób zdrowych, bez chorób towarzyszących, najlepszy czas na szczepienie przeciw grypie to listopad-grudzień, a dla osób z chorobami przewlekłymi reko- mendowany jest wrzesień, październik. Jednak warto pamiętać, że szczepić można się przez cały okres dostępności szczepionki sezonowej na rynku, a więc od września do końca marca.

Jak wygląda kwestia refundacji szczepionek przeciw grypie w Polsce? Czy są one dostępne dla każdego?

Polska jest światowym liderem pod względem refundacji szczepień przeciw grypie. Są one bezpłatne dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia, osób powyżej 65. roku życia oraz kobiet w ciąży. W przypadku pozostałych osób podlega 50-proc. refundacji, co oznacza, że tradycyjna czterowalentna szczepionka to wydatek rzędu 20-kilku złotych – bardzo niewielki, biorąc pod uwagę zyski zdrowotne, które za sobą niesie.

W tym roku pojawi się wysokodawkowa szczepionka przeciw grypie dla osób starszych, powyżej 60. roku życia. Na czym polega różnica między tą szczepionką a tymi standardowymi?

Szczepionka wysokodawkowa zawiera cztery razy więcej antygenów grypy niż szczepionka standardowa, dzięki czemu zapewnia lepszą ochronę przed tą chorobą. Ma to istotne znaczenie dla osób z upośledzoną odpornością i seniorów.

W populacji osób starszych skuteczność wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie jest bardzo wysoka – odnotowuje się istotnie mniej przypadków grypowych zapaleń płuc i, co bardzo ważne, umieralność ogólna z wszelkich podowów spada o prawie 50 proc. – w porównaniu do szczepionki tradycyjnej, a pamiętajmy, że i ona niesie za sobą duże korzyści dla zdrowia. W Polsce wysokodawkowa szczepionka przeciw grypie jest zarejestrowana dla osób w wieku 60 plus. Jednak nie jest refundowana, ale będziemy o to zabiegać. Mam głęboką nadzieję, że jeszcze w tym roku uzyska refundację.

Jak ocenia Pan wiedzę Polaków na temat profilaktyki przeciwko grypie, czy Polacy chętnie się szczepią?

W naszym kraju jest niski poziom zaufania społecznego w ogóle i w to wpisuje się też bardzo niskie zaufanie do szczepień, nieuzasadnione. Niska jest też świadomość tego, jak niebezpieczne są zakażenia, w tym grypa, i jak niesamowite zyski przynoszą szczepienia. Dobrym przykładem zysków ogólnopopulacyjnych ze szczepień są szczepienia przeciw COVID-19, które ocaliły ok. 20 mln ludzi na całym świecie, nie licząc 200-300 mln ludzi, którzy dzięki szczepionce nie rozwinęli powikłań covidowych. W Polsce dzięki szczepieniu nie umarło około 60 tys. ludzi. W zakresie budowania w społeczeństwie świadomości i zaufania do szczepień mamy jeszcze dużo do zrobienia.

Jaka jest rola personelu medycznego w zachęcaniu Polaków do szczepień przeciwko grypie

Absolutnie kluczowa. Jeśli pacjent ufa medykom w zakresie doradztwa medycznego, wówczas łatwiej przekonać go do szczepień. Polacy przede wszystkim ufają swoim lekarzom rodzinnym, pielęgniarkom POZ. Dlatego ważne, aby personel medyczny był właściwie wyedukowany, tak by mógł udzielać profesjonalnej, rzeczowej i prawdziwej informacji na temat szczepień.

POPRZEDNI