Szczepienie przeciwko grypie u osób w podeszłym wieku jest absolutnie bezcenne, ponieważ chroni przed śmiercią, ciężkim przebiegiem choroby, hospitalizacją. Szczepienie opłaca się wszystkim, ale osoby starsze tę korzyść mają wielokrotnie większą niż młodzi ludzie.

Szczepienie przeciwko grypie jest ważne dla wszystkich, ale szczególnie dla osób starszych. Dlaczego?

Kiedy nasz organizm starzeje się, przebieg zakażeń jest cięższy. Wszyscy mamy świeżo w pamięci, co działo się całkiem niedawno w związku z COVID-19. To właśnie osoby starsze chorowały ciężej i częściej umierały. W przypadku grypy jest dokładnie tak samo, tzn. osoby starsze łatwiej się zakażają i mają ryzyko cięższego przebiegu infekcji. To wynika z ogólnego starzenia się i jeszcze jednego zjawiska, które jest nieuniknione wraz z wiekiem, mianowicie pojawiające się choroby współistniejące. Warto pamiętać, że jeżeli mamy takie współchorobowości jak cukrzyca, niewydolność serca, niewydolność nerek, POChP, rozedma, a są to choroby, które zwykle pojawiają się u osób starszych, to ryzyko zakażeń jest większe, podobnie jak ciężkiego ich przebiegu oraz śmierci. A warto pamiętać, że aż 2/3 osób w wieku 65+ boryka się z kilkoma chorobami. Przy czym występowanie kilku współchorobowości nasila ryzyko ciężkiego zakażenia.

Krótko mówiąc szczepienie przeciwko grypie u osób w podeszłym wieku jest absolutnie bezcenne, ponieważ chroni przed śmiercią, ciężkim przebiegiem choroby, hospitalizacją. Szczepienie opłaca się wszystkim, ale osoby starsze tę korzyść mają wielokrotnie większą niż młodzi ludzie.

Jak pan powiedział, najpoważniejsze zagrożenie związane z grypą to zgon, do którego dochodzi na skutek powikłań. Jakie to mogą być powikłania?

Przeciw grypie szczepimy się przede wszystkim po to, żeby nie mieć powikłań. Grypa może zaostrzać przebieg wszystkich chorób przewlekłych. I to może tak zaostrzyć, że powrót do stanu sprzed infekcji jest niemożliwy. Tak np. dzieje się w POChP, kiedy stopień nasilenia objawów po grypie tak narasta, że później chory nie jest w stanie wrócić do stopnia kontroli choroby sprzed grypy. Więc po pierwsze, zaostrzenie chorób już istniejących, po drugie, grypa wywołuje zapalenia płuc i to bardzo ciężkie. Jego przebieg bywa wręcz identyczny, jak w COVID-19.
Powikłaniem grypy mogą być uszkodzenia różnych narządów, np. serca, w postaci zapalenia mięśnia sercowego. Może dojść do zapalenie mózgu, a po nim ośrodkowy układ nerwowy nie będzie w stanie wrócić do stanu sprzed choroby. Osoby starsze są szczególnie narażone na występowanie zespołów otępiennych, a otępienia mogą być wywołane, czy też ich wystąpienie gwałtownie przyspieszone, przez zakażenie grypowe. Tak więc powikłania grypy są bardzo groźne, bardzo niebezpieczne. I wreszcie często się zdarza, że po infekcji nie będziemy mogli odwrócić następstw działania wirusa, czyli tkanki i narządy uszkodzone mogą nie poddać się „naprawie”.

Warto w tym miejscu podkreślić, że szczepienie jest jedyną udowodnioną metodą profilaktyki grypy.

Zdecydowanie tak. Szczepienie jest najprostszą, najtańszą, a jednocześnie najskuteczniejszą formą profilaktyki zakażeń, w tym grypowych.

Proszę przypomnieć, kiedy należy się szczepić?

Szczepić się możemy wtedy, kiedy są dostępne szczepionki. Szczepionki przeciwko grypie na aktualny sezon pojawiają się zwykle pod koniec sierpnia lub w pierwszych dniach września. Wtedy już można się zaszczepić. Jednak tu bardzo ważna uwaga: szczyt zachorowań na grypę przypada na styczeń, luty i marzec. Z kolei szczyt działania szczepionki to miesiąc po szczepieniu. W związku z tym bardzo racjonalne jest zaszczepienie się w listopadzie, grudniu, ale – podkreślam – zawsze się można zaszczepić, kiedy tylko szczepionki są dostępne.

Czy seniorzy mają refundowane szczepienia przeciwko grypie?

Szczepienia dla osób 75+ są darmowe, dla populacji 65+ obowiązuje 50-procentowa odpłatność. To oznacza że, pacjent płaci ok. 22 zł za szczepienie, co jest bardzo niewielką kwotą, jeśli weźmiemy pod uwagę korzyści, jakie można z takiego szczepienia uzyskać.

Czy seniorzy chętnie się szczepią? Jaka jest rola personelu medycznego w zachęcaniu ich do tego?

Rola personelu medycznego jest bezcenna, szczególnie lekarzy pierwszego kontaktu. W ich obowiązkach znajduje się dbanie o profilaktykę i to na nich spoczywa ciężar zachęcania do szczepień, a także samych szczepień. Ale oczywiście każdy medyk powinien do tego zachęcać. Jest absolutnie nie do przyjęcia kontestowanie szczepień, kiedy wiemy doskonale, że one są bezpieczne i skuteczne.

Seniorzy na tle reszty populacji polskiej szczepią się najchętniej – w 2021 r. zaszczepił się prawie co 4 z nich (23 proc. osób w wieku 65+). Spośród wszystkich Polaków zaszczepił się przeciw grypie tylko co 12. Natomiast jeżeli spojrzymy na wytyczne WHO, idealnie by było, gdyby szczepionkę przyjęło 80 proc. populacji seniorów. Wtedy byliby oni zdecydowanie lepiej chronieni, bo mielibyśmy do czynienia z efektem tzw. odporności stadnej. Gdybyśmy wyszczepili większość populacji, to grypa praktycznie w ogóle by nie występowała. Mamy na to dowody z populacji australijskiej, która została wyszczepiona w bardzo dużym odsetku. Dzięki temu liczba przypadków grypy spadła 10-krotnie. Z tych powodów odporność zbiorowa, czy też stadna, to jest marzenie. Na razie tak w Polsce nie jest. Zainteresowanie szczepieniami przeciwko grypie jest obecnie zdecydowanie większe niż przed pandemią COVID-19 i mam nadzieję, że dalej będzie się utrzymywało, bo to jest samo zdrowie. Powtórzę, że szczepienie jest najskuteczniejszą i najłatwiejszą formą uzyskania odporności. Dlatego zdecydowanie zachęcam wszystkich seniorów do szczepienia.

Gdzie najlepiej się zaszczepić? Teraz można to zrobić m.in. w aptekach. Czy to będzie miejsce bezpieczne dla seniora?

Szczepienie przeciw grypie jest szczepieniem niezwykle bezpiecznym. Objawy niepożądane zdarzają się, ale są bardzo rzadkie. Szczepienie w aptece jest najłatwiejsze – podczas jednej wizyty można wykupić szczepionkę i od razu ją przyjąć. Nie tracimy czasu na chodzenie w różne miejsca, gdzie jesteśmy kwalifikowani, dostajemy receptę, którą trzeba wykupić, następnie wrócić do gabinetu zabiegowego. Aptekarze to grupa medyków, których kompetencje są stanowczo niewykorzystywane zwłaszcza wobec braku kadry medycznej. Niedobory kadry średniej, czyli pielęgniarek, są ogromne. Więc wszystkie ręce na pokład! Zachęcam do szczepienia się w aptekach.

POPRZEDNI