Najlepszą profilaktyką odleżyn jest uświadomienie rodzinie, ale również pacjentom, który jeśli może, powinien współpracować z opiekunami, jak ważne jest zachowanie higieny i zmiana pozycji chorego.

Odleżyna powstaje w wyniku długotrwałego ucisku tkanek miękkich poprzez działanie dwóch sił. Siły nacisku, którą jest ciężar ciała, i siły odbioru, czyli powierzchni, na której chory leży. Powoduje to uciskanie przez wypustki ko- stne mięśni i tkanek, co doprowadza do niedotlenienia, niedożywienia skóry, utrudnionego przepływu krwi. W wyniku tego powstaje odleżyna – wyjaśnia mgr Urszula Jakubowska, pielęgniarka z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku, Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.

Aby nie doszło do powstania odleżyn, w opiece nad chorym leżącym bardzo ważne jest zmienianie mu pozycji – układanie na bokach, nie tylko na plecach. Przy czym nie może to być przesuwanie, a unoszenie chorego, bo tarcie, które towarzyszy przesuwaniu, również może spowodować uszkodzenie tkanek.

Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu odleżyn będzie także zbyt rzadkie wykonywanie zabiegów higienicznych i pielęgnacyjnych. Wielochorobowość, niedożywienie, otyłość chorego, niewydolność krążenia i nerek, cukrzyca to kolejne przyczyny.

– Najlepszą profilaktyką odleżyn jest uświadomienie rodzinie, ale również pacjentom, który jeśli może, powinien współpracować z opiekunami, jak ważne jest zachowanie higieny i zmiana pozycji chorego – podkreśla mgr Jakubowska.

Warto pamiętać, że czas potrzebny do rozwoju zmian tkankowych jest indywidualny, ale zawsze zdecydowanie krótszy niż czas potrzebny do naprawy uszkodzeń. Gojenie się ran odleżynowych może trwać od kilku do czasem kilkunastu dni.

Na świecie stosowanych jest kilka skali oceny ryzyka rozwoju odleżyn. Obecnie w Polsce najczęściej wykorzystywana jest skala Norton. Polega na ocenie pięciu czynników: stanu fizycznego pacjenta, stanu jego świadomości, aktywności, możliwość samodzielnego zmieniania pozycji, sprawności zwieraczy odbytu i cewki moczowej.

Czym innym są skale opisujące stopnie odleżyn – wskazują one na poziom ich zaawansowania, od niewinnego zaczerwieniania, po zakażenie kości. Wyróżniamy tu zazwyczaj odleżynę 1. stopnia, 2., 3. i 4.

– Przy odleżynach 1. stopnia objawiających się intensywnym zaczerwienieniem skóry, które nie blednie, wystarczy odpowiednia troska opiekunów chorego. Należy tutaj pamiętać o częstych zmianach pozycji pacjenta, obserwacji skóry, dbaniu o to, żeby chory był w bieliźnie„oddychającej”, żeby pościel była z naturalnych tworzyw. Następnie obserwacja skóry i właściwa pielęgnacja poprzez systematyczne używanie specjalnych preparatów nawilżających i natłuszczających – przypomina specjalistka.

Bardzo ważne jest też mycie pacjenta, dokładne osuszanie skóry po toalecie. Po osuszeniu skóry warto zastosować preparat ochronno-regenerujący, który łagodzi podrażnienia, a także przeciwdziała ich powstawaniu. Dobrze, jeśli też ma właściwości antyseptyczne.

Z odleżynami 2. stopnia również może sobie poradzić opiekun domowy chorego. Drugi stopień objawia się powierzchowną, płytką zmianą. Może ona mieć charakter otarcia lub pęcherza wypełnionego surowiczą albo surowiczo-krwistą treścią bez obecności siniaka. Postępowanie jest podobne jak w stopniu 1. Dodatkowo potrzebne są specjalne opatrunki zabezpieczające wysięk.

Polskie Towarzystwo Leczenia Ran opracowało wytyczne dotyczące profilaktyki i leczenia odleżyn. – Zachęcam opiekunów osób chorych i starszych do zapoznania się z tym materiałem – mówi mgr Urszula Jakubowska.

POPRZEDNI