Dziecko, Profilaktyka

Krztusiec – powrót na pozór opanowanej choroby

7 CZERWCA 2021


Krztusiec to choroba zakaźna bardziej zaraźliwa niż Covid-19. W dodatku pierwsze objawy przypominają zwykłe przeziębienie, co utrudnia właściwą diagnozę. Przebieg krztuśca i jego obraz kliniczny zależą od wieku chorego. U dorosłych przebiega dość łagodnie, ale mogą oni zarażać niemowlęta, dla których choroba stanowi zagrożenie życia. Co powinniśmy wiedzieć o krztuścu u dzieci i jak zapobiegać tej chorobie?

Czym jest krztusiec i jakie są statystyki zachorowań na tę chorobę? Czy nadal jest to groźna choroba, na którą powinno się szczepić?

Krztusiec to ostra choroba zakaźna układu oddechowego, która jest wywoływana przez bakterię zwaną pałeczką krztuśca – Bordetella pertussis. Przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową. Chorują na nią wszyscy, zarówno dzieci jak i dorośli. Nasilenie objawów krztuśca jest zależne od wieku chorego i jego odporności. Natomiast najbardziej niebezpieczny jest dla niemowląt i małych dzieci, które mają jeszcze niedojrzały układ odpornościowy. W tej grupie występuje największe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, powikłań a nawet zgonu. Najmniej typowe i łagodne objawy występują u młodzieży i osób dorosłych. Krztusiec należy do jednych z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych, podobnie jak odra i ospa. Pomimo szczepień, które są w naszym kraju od lat 60-tych, krztusiec nadal jest obecny i nawet w okresie pandemii notowano sporo przypadków. Według Państwowego Zakładu Higieny w 2020 roku było 734 zachorowania na krztusiec w Polsce. Porównując wynik do roku 2019, gdzie liczba zachorowań wynosiła 1626 przypadki, to nadal dużo zważywszy na fakt, że w zeszłym roku byliśmy odizolowani od innych ludzi i możliwość zachorowania była mniejsza.

Najpoważniejsze powikłania krztuśca dotyczą najmłodszych dzieci – niemowląt. Jak je uchronić przed zachorowaniem?

Najbardziej poważne powikłania dotyczą dzieci najmłodszych do 6 m-ca życia. Te powikłania to wtórne zakażenia bakteryjne i związane z tym zapalenia płuc, ale również powikłania neurologiczne – drgawki, obrzęk mózgu, krwawienia wewnątrzczaszkowe, niedotlenienie. Powikłania te prowadzą do trwałych następstw w postaci np. padaczki, niepełnosprawności fizycznej i umysłowej, encefalopatii. Podstawową profilaktyką przed zachorowaniem na krztusiec są szczepienia ochronne. Przed erą szczepień na krztusiec w latach 50-tych w Polsce dochodziło nawet do 1500 zgonów dzieci do pierwszego roku życia rocznie. Przeciwko krztuścowi szczepimy dzieci po ukończeniu 6 tygodnia życia. Szczepienia te odbywają się w ramach Programu Szczepień Ochronnych, 3 szczepienia podstawowe w pierwszym roku życia i 4 dawka w drugim roku życia. Doszczepienie następuje w 6-tym roku życia. Z uwagi na to, że krztusiec jest najbardziej niebezpieczny dla niemowląt, istotne są szczepienia w strategii kokonu, czyli najbliższych członków rodziny, kobiet ciężarnych i szczepienia starszych dzieci oraz podawanie szczepionek obligatoryjnych czternastolatkom i przypominających dziewiętnastolatkom. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Wakcynologii mówią o konieczności doszczepienia osób dorosłych co dziesięć lat, czyli podawaniu dawki przypominającej przeciwko krztuścowi.

Czy szczepienie kobiet w ciąży przeciw krztuścowi daje odporność nowonarodzonemu dziecku?

Od kilku lat zaleca się szczepienie kobiet w ciąży. Robi się to po to, by chronić zarówno mamę jak i jej dziecko. Mama, która zaszczepi się w ciąży przekazuje przeciwciała dziecku przez łożysko. To chroni niemowlę przez pierwsze miesiące życia, czyli do momentu, kiedy może ono samo zostać zaszczepione. Zaleca się nie odkładać szczepienia na krztusiec na późniejszy czas, tylko postępować zgodnie z Kalendarzem Szczepień.

Ciężarną kobietę szczepi się szczepionką bezkomórkową w 2 lub 3 trymestrze, ponieważ najwięcej przeciwciał jest przekazywanych w ostatnich tygodniach ciąży. Warto podkreślić, że nie należy się obawiać szczepień w ciąży, gdyż korzyści płynące ze szczepień przewyższają ryzyko, które jest związane ze szczepieniami.

Jaka jest dostępność szczepień wysoko skojarzonych zawierających komponent krztuśca w Programie Szczepień Ochronnych?

Szczepionki skojarzone, czyli np. 5w1 czy 6w1 oznaczają, że w jednym preparacie zostały połączone szczepienia zapobiegające kilku chorobom m.in. krztuścowi.  Szczepionka 5w1 jest dostępna bezpłatnie dla wcześniaków (urodzonych przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży) lub urodzonych z masą ciała poniżej 2500g oraz dzieci, które mają trwałe przeciwskazania do szczepionki zawierającej pełnokomórkowy komponent krztuśca. Dla pozostałej grupy dzieci są to szczepionki odpłatne.

Jakie są korzyści szczepień szczepionką 5w1 i 6w1, które warto podkreślić?

Szczepionki 5w1 i 6w1 wprowadzają do organizmu antygeny kilku chorób, to skraca czas szczepień i dziecko szybciej jest chronione przed poszczególnymi chorobami. Szczepionka skojarzona powoduje jednoczesną ochronę przed 5 lub 6 chorobami zakaźnymi. To co warto podkreślić to zmniejszoną liczbę iniekcji, a w związku z tym zmniejszenie ilości wizyt w przychodni. Mniej ukłuć oznacza mniej bólu i stresu dla dziecka. Szczepionki skojarzone to szczepionki lepiej tolerowane i rzadziej wywołujące działania niepożądane niż szczepionki pojedyncze. Stanowią mniejsze obciążenie dla organizmu dziecka, choć jednocześnie uodparniają przed wieloma chorobami naraz. Dziecko otrzymując szczepionkę skojarzoną przyjmuje w sumie mniej substancji pomocniczych (konserwantów, adiuwantów) niż wtedy, gdy szczepienie jest realizowane za pomocą trzech szczepionek.

Szczepionki 5w1 i 6w1 to szczepionki nowszej generacji posiadające wyższy profil bezpieczeństwa zawierające bezkomórkowy (acelularny) komponent krztuśca. Warto dodać, że szczepionki skojarzone w przeciwieństwie do pełnokomórkowych nie zawierają tiomersalu, czyli związku rtęci jako konserwantu.

Przechorowanie chorób zakaźnych tj. krztusiec nie chroni przed ponownym zachorowaniem. Czy należy zaszczepić dziecko/nastolatka po przechorowaniu krztuśca?

Przechorowanie krztuśca powinno zapewnić co prawda odporność na kilka najbliższych lat (odporność zanika po 5–10 latach), jednak nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia. Oznacza to, że nie ma zwiększonego ryzyka NOP. Uważa się, że oprócz obowiązkowego szczepienia, które jest w 14 roku życia powinno się wprowadzić obligatoryjnie szczepienie przypominające w 19 roku życia. Jest to związane z tym, że spada ilość przeciwciał poszczepiennych i nawet przechorowanie krztuśca nie daje wystarczającej liczby przeciwciał na dłuższy okres, by zapobiec chorobie.


[pvc_stats postid="" increase="1" show_views_today="0"]

POWIĄZANE ARTYKUŁY

Pin It on Pinterest