Potas jest jednym z najważniejszych elektrolitów, niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedobór zaburza pracę mięśni oraz komórek przewodzących impulsy elektryczne w sercu i w układzie nerwowym, prowadząc do groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Często towarzyszy chorobom przewlekłym, takim jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, cukrzyca czy niewydolność nerek.

Hipokaliemia (niedobór potasu) to najczęstsze zaburzenie elektrolitowe. W jego przebiegu dochodzi do obniżenia stężenia jonów potasu poniżej 3,5 mmol/l w surowicy krwi. Może być ono efektem nieprawidłowej diety, utraty potasu w wyniku zaburzeń elektrolitowych, ale również odwodnienia, np. na skutek wymiotów, biegunki, zatrucia pokarmowego, infekcji przewodu pokarmowego, kiedy organizm usuwa wodę wraz ze składnikami mineralnymi. Na niedobory potasu narażone są również kobiety, które mają długie i obfite miesiączki.

Jak objawia się niedobór potasu?

Mimo, że hipokaliemia jest dość powszechnym zjawiskiem, wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że w ich organizmie brakuje potasu. Objawy, które mogą o tym świadczyć dotyczą wielu układów. Jednym z charakterystycznych symptomów jest zmniejszenie siły mięśni i bolesne skurcze mięśniowe. Osłabienie mięśniówki jelit może skutkować zaparciami, a w skrajnych przypadkach prowadząc do porażennej niedrożności jelit.

Niedobór potasu może mieć również konsekwencje dla serca i układu nerwowego. Powoduje osłabienie, apatię, nadpobudliwość i różnego rodzaju parestezje, takie jak mrowienie czy drętwienie kończyn. Szczególnie niebezpieczny jest dla układu sercowo-naczyniowego. Prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, a jednocześnie utrudnia wyrównanie jego wartości za pomocą leków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym. Najgroźniejszą konsekwencją zbyt niskiego poziomu potasu we krwi są zaburzenia rytmu serca: migotanie przedsionków zwiększa ryzyko udaru mózgu i zawału. Potencjalnie śmiertelnym arytmicznym powikłaniem hipokaliemii są też częstoskurcze komorowe, prowadzące do trzepotania lub migotania komór. To ostanie może być przyczyną zatrzymania akcji serca.

Bardzo ważna jest kontrola stężenia potasu we krwi

Z tego względu opisane objawy, zwłaszcza ogólne osłabienie, skurcze mięśni czy uczucie kołatania serca, powinny skłonić do wizyty u lekarza i wykonania badań w kierunku stężenia potasu oraz innych elektrolitów w surowicy krwi. Co więcej, w przypadku pacjentów kardiologicznych konieczna jest okresowa kontrola stężenia potasu, szczególnie po zmianie schematu leczenia. Oznaczanie poziomu potasu ma szczególne znaczenie u osób z nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową, niewydolnością serca i migotaniem przedsionków. W tej grupie chorych stężenie potasu poniżej 4 mmol/l powinno być impulsem do rozpoczęcia leczenia, ponieważ — jak pokazują badania — nawet umiarkowana hipokaliemia czy tzw. niskie prawidłowe stężenie potasu (3,5-3,7 mmol/l) zwiększają ryzyko zgonu. U tych pacjentów optymalne stężenie potasu wynosi nawet 4,5 mmol/l.

Niedobory potasu są częstsze również u osób przyjmujących przewlekle niektóre leki. One również powinny regularnie badać poziom potasu w krwi. To samo dotyczy osób, które regularnie uprawiają sport, a więc są bardziej narażone na odwodnienie. Nie należy przy tym na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem stosować żadnych suplementów diety z potasem. Takie postępowanie może też skutkować szybkim powrotem hipokaliemii po przejściowym, krótkotrwałym efekcie podwyższenia poziomu potasu.

Hipokaliemia wymaga leczenia pod nadzorem lekarza

Po zdiagnozowaniu hipokaliemii najważniejsze jest określenie jej przyczyny, a następnie wdrożenie odpowiedniej terapii. Uzupełnienie potasu powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, który — w zależności od poziomu niedoboru oraz chorób towarzyszących — zleci odpowiednią dietę lub wybierze preparat zawierający dawkę tego elektrolitu, dobraną do indywidualnych potrzeb pacjenta. Warto zaznaczyć, że o ile w przypadku nieznacznego niedoboru potasu, zwłaszcza u osób, które nie cierpią na choroby przewlekłe, czasem wystarczy zmiana sposobu odżywiania, o tyle w zaawansowanej hipokaliemii zawsze niezbędne jest wdrożenie farmakoterapii z zastosowaniem leków, a nie suplementów diety.

Lek musi spełniać normy ilościowe i jakościowe oraz musi mieć udowodnione działanie.  Suplement może, ale nie musi spełniać norm ilościowych i jakościowych oraz nie musi mieć udowodnionego działania. Można wówczas wpaść w pułapkę — pacjent jest przekonany, że uzupełnia niedobory potasu, ale tak naprawdę stężenie tego elektrolitu w organizmie nie wzrasta. Z tego względu to właśnie leki, zawierające potas w ściśle określonej, jednakowej ilości w każdej kapsułce, są gwarantem sprawdzonego, powtarzalnego i stabilnego składu.

Rekomendowane są preparaty o przedłużonym uwalnianiu

W leczeniu niedoboru potasu rekomendowane są preparaty, które dobrze się wchłaniają, ponieważ dają one pewność, że zalecona przez lekarza dawka zostanie przyswojona, a nie wydalona drogą pokarmową. Taką dostępność zapewniają leki w postaci kapsułek o przedłużonym uwalnianiu jonów potasu, zawierające tzw. mikropeletki. Są to cząsteczki, w których zamknięta jest substancja czynna. W trakcie przechodzenia kapsułki przez przewód pokarmowy stopniowo jest ona uwalniania. Chroni to również przed ryzykiem działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego, takich jak np. podrażnienia żołądka.

POPRZEDNI