U części pacjentów z rakiem gruczołu krokowego podstawową metodą leczenia jest hormonoterapia. Można ją podawać w postaci zastrzyków, jednak w ostatnim czasie pojawiła się nowa forma doustna, która odznacza się nie tylko wygodą stosowania, lecz także mniejszym ryzykiem powikłań kardiologicznych.

Od czego zależy wybór leczenia raka gruczołu krokowego? Jakie opcje można obecnie zaproponować chorym na ten nowotwór?

Należy zaznaczyć, że leczymy chorego, nie nowotwór. Wybór metody leczenia raka gruczołu krokowego zależy do potencjału onkologicznego choroby, czyli jej stopnia złośliwości, stopnia miejscowego zaawansowania i spodziewanej długość życia pacjenta. Rak gruczołu krokowego to najczęstszy nowotwór u mężczyzn i obserwujemy jego ścisłą zależność od wieku – im starszy mężczyzna, tym ryzyko wystąpienia nowotworu jest większe. 

W przypadku pacjentów z rakiem stercza o bardzo małej objętości, ograniczonym do narządu i o małym stopniu złośliwości nie podejmujemy agresywnego leczenia, lecz proponujemy aktywny nadzór, polegający na okresowym wykonywaniu określonych badań. Takie postępowanie pozwala albo odroczyć, albo w ogóle zrezygnować z agresywnego leczenia, które nie jest wolne od powikłań. U tej grupy chorych rozwój nowotworu jest powolny, może zająć bardzo wiele lat. Jednocześnie rak gruczołu krokowego w większości występuje u osób starszych. Może się więc okazać, że po latach pacjent umrze nie z powodu tego nowotworu, lecz z innej przyczyny.

Natomiast u pacjentów z rakiem gruczołu krokowego ograniczonym do narządu lub zaawansowanym miejscowo, u których potencjał onkologiczny nowotworu jest wyższy i może wpłynąć na długość i jakość życia, stosuje się leczenie radykalne. Jeśli jest możliwość leczenia chirurgicznego, wykonujemy prostatektomię radykalną – w asyście robota lub laparoskopowo – która polega na usunięciu gruczołu krokowego wraz z węzłami chłonnymi. Po tym zabiegu pacjent zachowuje funkcje układu moczowo-płciowego. Alternatywną metodą leczenia, również charakteryzującą się dobrymi wynikami odległymi, jest radioterapia. Jednak w przypadku jej zastosowania gruczoł krokowy pozostaje, więc istnieje ryzyko, że w przyszłości może być potrzebne przeprowadzenie dodatkowych zabiegów. U określonej grupy chorych po prostatektomii radykalnej/radioterapii można zastosować leczenie uzupełniające w postaci hormonoterapii.

Leczenie hormonalne jest z kolei podstawową opcją terapeutyczną w przypadku, gdy nowotwór jest w zaawansowanym stadium rozwoju i daje przerzuty. Wówczas stosuje się terapię deprywacji androgenów (ADT). Jednak u części pacjentów istnieje ryzyko transformacji choroby do raka gruczołu krokowego opornego na wytrzebienie (inaczej: utraty wrażliwości na leczenie hormonalne). Wczesne wykrycie raka stercza daje więc największą szansę na wyleczenie, na zachowanie jak najdłuższego życia w dobrej jego jakości. Dlatego wszyscy mężczyźni po 50. roku życia powinni raz w roku udać się do urologa, podobnie jak panowie po 40. roku życia znajdujący się w grupie wysokiego ryzyka, a więc z historią tego nowotworu w rodzinie.

W jakiej formie może być prowadzona hormonoterapia?

Leczenie hormonalne raka gruczołu krokowego może być prowadzone w formie iniekcji – comiesięcznych, trzymiesięcznych, a nawet wykonywanych co pół roku. Jednak w ostatnim czasie pojawiła się pierwsza forma doustna – chory codziennie przyjmuje lek w postaci tabletek.

Czy wg Pana forma podania leku ma znaczenie? Jakie są zalety i wady zarówno zastrzyków, jak i leków doustnych?

Największe znaczenie ma możliwość wyboru leczenia przez lekarza w porozumieniu z pacjentem. Należy pamiętać, że leczenie hormonalne nie jest wolne od działań niepożądanych, m.in. tych ze strony układu krążenia, a pamiętajmy, że rak gruczołu krokowego dotyczy głównie starszych mężczyzn, powyżej 60.-70. roku życia, a więc bardzo narażonych na epizody sercowo-naczyniowe z racji samego wieku. W przypadku doustnej formy podawania leków istnieje możliwość przerwania terapii w celu zmniejszenia jej toksyczności bez ryzyka upośledzenia samego leczenia, na co wskazują badania naukowe. W przypadku prowadzenia hormonoterapii w formie iniekcji nie ma takiej możliwości – nie możemy zatrzymać działania leku podanego w ten sposób. Poza tym iniekcje mogą się wiązać z powikłaniami w miejscu podania. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że pojawienie się doustnej formy terapii deprywacji androgenów jest tym, co zrównuje dostęp polskich pacjentów do wszelkich terapii, które są oferowane w Europie Zachodniej i na świecie. Decydując się jednak na doustną formę podania leku, należy uświadomić pacjenta, że wiąże się ona z pewnego rodzaju samodyscypliną, konieczne jest przestrzeganie pewnego schematu przyjmowania leków.

Jak Pan wspomniał, pacjenci z rakiem gruczołu krokowego to często osoby w starszym wieku, u których występuje wielochorobowość, m.in. choroby kardiologiczne. Na co powinien zwraca uwagę lekarz, wybierając terapię hormonalną dla tych pacjentów? 

Przede wszystkim na ryzyko obciążenia chorobami układu sercowo-naczyniowego u krewnych w linii prostej u danego pacjenta, jak również, czy wystąpiły u niego epizody sercowo-naczyniowe. Doustna terapia deprywacji androgenów, która pojawiła się niedawno, poprawia bezpieczeństwo kardiologiczne pacjenta i dodatkowo, jak wspominałem, można ją przerwać lub zmodyfikować w dowolnym momencie. 

Materiał wydany przy wsparciu firmy Accord. PL-Corp-Corp 01496.

POPRZEDNI