Senior

Zaćma – choroba wieku podeszłego

23 PAŹDZIERNIKA, 2020


Według Światowej Organizacji Zdrowia zaćma jest najczęstszą przyczyną upośledzenia narządu wzroku, która może doprowadzić do całkowitej utraty widzenia. Przeważnie diagnozuje się ją u osób starszych. Choć grozi ślepotą, zaćmę można skutecznie leczyć.

Czy zaćma to duży problem w Polsce, kto znajduje się w grupie największego ryzyka rozwoju choroby?

Polskie społeczeństwo starzeje się, a jak wiadomo zaćma jest chorobą osób starszych – ponad połowa osób operowanych to 65-latkowie. Jesteśmy krajem stosunkowo młodym na tle krajów Unii Europejskiej, ale w ostatnich latach gwałtownie przybywa osób starszych. Prognozy zakładają szybkie starzenie się społeczeństwa polskiego. Z powyższych faktów można wnioskować, że operacji zaćmy będzie przybywało. W naszym kraju do roku 2019 wykonywano około 200 tys. operacji zaćmy rocznie, do tego należy doliczyć część pacjentów, którzy wyjeżdżali w ramach turystyki medycznej do Czech. W 2019 r. Narodowy Fundusz Zdrowia uwolnił limity operacji i zwiększono ilość ośrodków operacyjnych, co spowodowało rekordowe ilości operacji zaćmy w Polsce. Następnie przyszedł rok 2020 i pandemia COViD, co spowodowało zmniejszenie ilości operacji w skali styczeń – wrzesień 2019/2020 o około 40%. 

Co powinno nas zaniepokoić? Jakie objawy mogą wskazywać na rozwój choroby?

Zaćma tarcza (wyróżniamy również zaćmy wrodzone) jest najczęstszym problem okulistycznym. Standardowo po 40 r.ż. w naszym organizmie dochodzi do zmian powodujących mętnienie naturalnej soczewki i rozwój zaćmy. Z wiekiem nasze oczy stopniowo tracą zdolność akomodacji. Spada ostrość widzenia, gorzej widzimy kontury i kolory (jasne kolory z czasem widzimy jako coraz ciemniejsze), aż całkowicie ślepniemy. Jest to zjawisko nazywane presbiopią. Starsi pacjenci mogą również cierpieć na tzw. starczowzroczność lub starczonadwzroczność.

Do najczęstszych objawów zaćmy oprócz utraty ostrości wzroku należą:

narastająca krótkowzroczność,

widzenie jak za brudnej szyby,

zniekształcenie przedmiotów,

przeszkadzające jasne światło,

coraz gorsze widzenie w ciemnościach,

brak efektów przy korekcji ostrości widzenia okularami

Na czym polega postawienie właściwej diagnozy?

Diagnostyka zaćmy opiera się na ocenie przezierności soczewki w badaniu przy użyciu światła lampy szczelinowej, badaniu ostrości widzenia oraz wywiadzie zebranym od pacjenta. Metoda ta pozwala na wykrycie zmętnień osiągających rozmiar co najmniej 0,5um i jest metodą zależną od doświadczenia okulisty. Czułą metodą jest nowa metoda badania fluorescencji białek soczewki, która pozwala na wykrycie zmętnień, zanim są one widoczne w badaniu w lampie szczelinowej. Polega ona na pomiarze potranslacyjnych zmian aminokwasów soczewki. Wykrywa zmiany wielkości kilku mikronów.

Specjaliści podkreślają, że operacja zaćmy leczy nie tylko zaćmę. Jakie w takim razie inne wady wzroku można usunąć podczas tej operacji?

Wymiana sztucznej soczewki to obecnie nie tylko leczenie zaćmy, ale również coraz prężniej rozwijająca się dziedzina korekcji wad wzroku. Zabiegi korekcji wad wzroku można podzielić na zabiegi na rogówce tj. laserowa korekcja wad wzroku oraz na soczewce tj. operacja zaćmy w celu korekcji wad wzroku, a nie usunięcia zmętniałej soczewki. Obecnie stosowane soczewki rozróżniamy na soczewki jednoogniskowe, gdzie po ich wszczepieniu pacjent widzi dobrze do bliży lub do dali. Natomiast w zakresie niekorygowanym wymagane są okulary – na przykład pacjent po operacji widzi dobrze do dali, a do bliży musi stosować okulary. Kolejna grupa soczewek to soczewki wieloogniskowe tzw. soczewki multifokalne. Idea soczewek multifokalnych polega na tym, aby pacjent mógł dobrze widzieć z każdej odległości, bez konieczności stosowania okularów. Kolejna grupa soczewek to soczewki toryczne korygujące astygmatyzm. W ramach operacji na NFZ spotkamy się najczęściej z użyciem soczewek jednoogniskowych i torycznych. Obecnie stosowane sztuczne soczewki posiadają również filtr UV.

Jakie są najnowsze metody w korekcji zaćmy i współistniejących chorób oczu?

Nieznane jest obecnie farmakologiczne leczenie zaćmy. Jedyną skuteczną metodą jest zabieg operacyjny. Zabieg chirurgicznego usunięcia zaćmy jest już obecnie wysoko zaawansowaną technicznie metodą operacyjną, z ponad 90% skutecznością. Najczęściej stosowaną obecnie metodą usunięcia zmętniałej soczewki jest fakoemulsyfikacja. Zabieg ten polega na rozdrobnieniu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków, a następnie aspiracji – usunięciu mas. Jest to metoda mikroinwazyjna, w większości przypadków nie wymagająca założenia szwów. W zakresie stosowanego sprzętu od 2001 roku nowością jest laser femtosekundowy, który eliminuje ryzyko uszkodzenia okolic nacięcia oraz konieczność stosowania manualnych narzędzi chirurgicznych. Dzięki temu zabieg usunięcia zaćmy jest niezwykle precyzyjny. Długość impulsów tego lasera jest dużo krótsza niż dotychczasowych laserów. Przy jego pomocy przeprowadza się bardziej precyzyjnie kapsuloreksje tj. otwarcie soczewki i podział soczewki.  Należy jednak zaznaczyć, że laser femtosekundowy wspiera wyłącznie operacje zaćmy metodą fakoemulsyfikacji.

Nowością jest też zastosowanie technologii 3D w operacjach oka. Dzięki tej metodzie widać więcej struktur oka, umożliwia ona widzenie pola operacyjnego w 3 wymiarach. Ponadto daje komfort operatorowi, który nie musi się schylać nad mikroskopem. Wydaje się, że z punktu chirurgicznego osiągnęliśmy maksymalną doskonałość i skuteczność metody operacyjnej. Wtórną sprawą jest wybór sztucznej soczewki. Tu techniki wytworzenia implantu również są niezwykle zaawansowane. Soczewki obecnie wykonywane są z materiału akrylowego, który zmniejsza ryzyko odrzucenia implantu przez organizm.

Wiele osób zwleka z podjęciem decyzji o zabiegu usunięcia zaćmy, bojąc się bólu, powikłań, rezultatów po zabiegu. Czy słusznie?

Według różnych źródeł procent powikłań to 1-2% powikłań wszystkich operacji zaćmy. Nawet najlepszemu chirurgowi zdążają się powikłania przy założeniu, że proces przygotowania do zabiegu i sam zabieg przebiegały bez zarzutu. Obecnie najbardziej boimy się infekcji tj. zapalenia wnętrza gałki ocznej po operacji zaćmy. Tym bardziej jest to dla chirurga okulistycznego frustrujące powikłanie, że często nie ma on na nie wpływu. Najczęstsze powikłania po operacji zaćmy ujawniają się w pierwszym tygodniu, a często na drugi dzień po operacji. Należą do nich obrzęki rogówki, pękniecie torby tylnej, odwarstwienie siatkówki, obrzęk plamki, przemieszczanie się soczewki wewnątrzgałkowej, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. W późniejszym okresie czasu tzw.  zaćma wtórna, czyli zmętnienie torby tylnej.

Prawdą jest, że wiele osób zwleka z podjęciem decyzji o operacji zaćmy obawiając się bólu. Jest to obawa nieuzasadniona. Operacje zaćmy przebiegają w znieczuleniu miejscowym i chirurg cechujący się delikatnością, a jest to umiejętność pożądana przy tego typu procedurach, jest w stanie tak przeprowadzić zabieg, że pacjent nawet nie poczuje jego przebiegu. Z objawów, które mogą towarzyszyć operacji to często pieczenie, uczucie rozpierania, polewania wodą oka lub przyjemne odczucie zmiany kolorów. Należy zaznaczyć, że mimo obaw, z operacją zaćmy nie można zwlekać. Im bardziej rozwinięta zaćma, tym więcej wykorzystuje się ultradźwięków, które niekorzystnie wpływają na rogówkę.

 


[pvc_stats postid="" increase="1" show_views_today="0"]

POWIĄZANE ARTYKUŁY

Pin It on Pinterest