Nieleczona niedokrwistość z niedoboru żelaza matki w czasie ciąży to istotny czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia zaburzeń rozwoju płodu. Niezwykle ważne jest, aby przyszłe mamy dbały o prawidłowy poziom żelaza w czasie ciąży i uzupełniały jego niedobory sięgając przy tym po dobrze wchłanialne leki.

W jaki sposób niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza może wpływać na jakość życia ciężarnej?

Niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza znacząco przekłada się na samopoczucie kobiety ciężarnej. Ciężkość odczuwanych przez ciężarną objawów w dużym stopniu uzależniona jest od skali niedokrwistości, która u niej występuje. Przy niewielkich niedoborach żelaza objawy są najczęściej skąpe, ale kiedy niedobór żelaza jest wysoki pojawiają się objawy takie jak senność, przewlekłe zmęczenie, apatia, brak sił, niechęć do życia – często mogą to być nawet objawy przypominające objawy depresji. Pamiętajmy, także anemia z niedoboru żelaza wiąże się z brakiem odpowiedniej wydolności tlenowej krwiobiegu, zatem u kobiety dotkniętej tym rodzajem niedokrwistości może pojawić się brak odpowiednich możliwości fizycznych, potrzebnych do normalnego funkcjonowania i nie mam tu na myśli ciężkiej pracy fizycznej. W takiej sytuacji nawet codzienne czynności, takie jak spacer, zakupy, czy pójście do pracy mogą stać się dla ciężarnej wyzwaniem.

A czy anemia może mieć też wpływ na rozwój dziecka?

Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest niedokrwistością, która ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Niedobór żelaza wiąże się z brakiem wytwarzania przez organizm człowieka odpowiednich nośników tlenu, które są związane z produkcją hemoglobiny, zawartą w krwinkach czerwonych. To dzięki opisanemu procesowi, w warunkach fizjologicznych, tlen jest przenoszony do wszystkich narządów w naszym ciele. Jeśli proces ten nie przebiega prawidłowo, w organizmie zaczyna brakować tlenu, a nasz organizm jest przewlekle niedotleniony. Kiedy myślimy o kobietach ciężarnych musimy pamiętać, że opisany proces przenoszenia tlenu dotyczy nie tylko narządów przyszłej matki, ale także narządów rozwijającego się dziecka. W przypadku bardzo zaawansowanej niedokrwistości, kiedy wartości hemoglobiny u ciężarnej spadają poniżej 6 g/dl, niedokrwistość może być przyczyną bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia zarówno matki, jak i dziecka.

Trwająca u przyszłej matki anemia w stopniu znacznym przekłada się na rozwój dziecka. Nienarodzone dziecko oddycha na zasadzie wymiany tlenowej, która zachodzi między krwiobiegiem dziecka, a krwiobiegiem matki. Jeśli krwinki matki są zbyt słabo utlenowane, a tym samym przenoszą zbyt mało tlenu do łożyska, to krwiobieg dziecka również nie jest odpowiednio zaopatrzony w tlen, a płód jest w sposób stały niedotleniony. Niedotleniony płód nie ma szans na prawidłowy rozwój. Najczęściej w takich sytuacjach dochodzi do zahamowania rozwoju płodu, a w następstwie do kolejnych konsekwencji związanych z nieprawidłowym rozwojem tkanek i nieprawidłowym rozwojem całego organizmu dziecka.

Kiedy badać poziom żelaza u ciężarnej? A co z kobietami, które planują ciążę?

Stężenie żelaza warto badać u wszystkich kobiet regularnie, a u kobiet ciężarnych i planujących ciąże powinniśmy to robić szczególnie często. Czas, kiedy kobieta planuje ciąże, my lekarze nazywamy okresem prekoncepcyjnym, to świetny czas na rozważenie przez kobietę wykonania wielu badań diagnostycznych, jednym z takich badań jest ocena stanu zapasów żelaza w organizmie. Jeśli kobieta nie wykona tego badania przed zajściem w ciążę, lekarz na pierwszej wizycie, na której potwierdzi ciążę zleci pacjentce wykonanie tzw. startowego pakietu badań diagnostycznych, w którego skład wchodzi m.in. badanie morfologii krwi oraz ocena stężenia ferrytyny. Ferrytyna to białko, które jest magazynem żelaza w organizmie człowieka, a jej poziom świadczy o ryzyku wystąpienia niedokrwistości. Nasze stanowisko, dotyczące częstości oznaczania morfologii krwi i stężenia ferrytyny ukazało się w najnowszych rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, zatem jest ono doskonale znane praktykom. W związku z tym ciężarne, jeśli diagnostyka nie jest realizowana w sposób właściwy, powinny domagać się od swoich położników skierowania ich na badania diagnostyczne już po pierwszej wizycie, podczas której potwierdzono rozwijającą się ciążę. Ponadto, jeżeli wyniki zleconych badań wypadają źle, a w obrazie morfologii i oznaczeniu ferrytyny lekarz stwierdzi objawy niedokrwistości, powinien zalecić kobiecie ciężarnej przyjmowanie leczniczych dawek żelaza w postaci leków doustnych.

Jak dobrać terapię dla kobiety w ciąży z anemią, jaki preparat zalecić kobiecie planującej ciążę?

Rodzaj stosowanej terapii w leczeniu objawów anemii zależy od stopnia rozwoju niedokrwistości. Jeśli niedokrwistość nasila się w czasie ciąży, konieczne jest podanie żelaza w formie doustnej, w dawce leczniczej w postaci leku. Jeśli u kobiety stwierdza się zaburzenia wchłaniania żelaza, konieczne jest podanie preparatów dożylnych. W ekstremalnie trudnych sytuacjach, kiedy zagrożone jest zdrowie i życie matki oraz dziecka konieczne jest przetoczenie krwi.

Mówiąc o doustnym leczeniu objawów niedokrwistości zwracamy szczególną uwagę na dwa istotne aspekty postępowania terapeutycznego. Po pierwsze ważne jest, aby kobiety ciężarne sięgały po leki, a nie suplementy diety. Zaletą leków jest przede wszystkim ich pewny skład, ale także udowodniona w badaniach klinicznych skuteczność i bezpieczeństwo. Warto sięgać po leki, które zapewniają kontrolowane uwalnianie żelaza, dzięki temu poprawiamy skuteczność terapii i minimalizujemy ryzyko potencjalnych działań niepożądanych (takich jak bóle brzucha czy zaparcia). Po drugie, nadmiar żelaza także nie jest dobry i może mieć negatywny wpływ na rozwój płodu. Zatem, jeśli lekarz nie stwierdził u kobiety ciężarnej niedokrwistości z niedoboru żelaza, to nie powinna ona przyjmować żelaza zapobiegawczo, a czerpać ten pierwiastek z właściwie zbilansowanej diety.

Rodzaj żelaza a jego przyswajalność

Pamiętajmy, że najlepiej przyswajalne jest żelazo w formie jonu Fe 2+, czyli takiej, która występuje w cząsteczce hemu (spotykane głównie w podrobach czy czerwonym mięsie). Żelazo w formie utlenionej (Fe 3+) tzw. żelazo niehemowe, spotykane najczęściej w produktach roślinnych, wchłania się nawet 10 razy słabiej (przez co dość częstym zjawiskiem są niedobory żelaza u wegan i wegetarian).

Czy witamina C zwiększa wchłanialność żelaza?

Jony żelaza, które wchłaniają się przez błonę śluzową żołądka robią to skuteczniej w środowisku kwaśnym. Chcąc wytworzyć środowisko kwaśne w żołądku kobieta może napić się przed przyjęciem leku zawierającego żelazo soku pomarańczowego, zjeść kiszonego ogórka lub wypić witaminę C rozpuszczoną w wodzie. Może także przyjąć lek zawierający żelazo, którego skład został wzbogacony o witaminę C, co jest oczywiście łatwiejsze, wygodniejsze i pozwala uporać się w sytuacji, kiedy aktualnie nie ma ona dostępu do produktu, który mógłby “zająć się” wytworzeniem kwaśnego środowiska w żołądku.

POPRZEDNI