Wśród przyczyn podniesionego poziomu cholesterolu wymieniamy zarówno czynniki genetyczne, jak i prowadzony styl życia. Niewątpliwie zachodni model nie sprzyja prawidłowemu profilowi lipidowemu. Nadmiar pracy, niezdrowa dieta, przyjmowane leki i brak czasu na aktywność fizyczną przyczyniają się do wielu powikłań zdrowotnych takich jak nadmierna masa ciała, cukrzyca typu drugiego, depresja czy podniesiony poziom cholesterolu. Jednym z podstawowych działań, mających nas celu poprawę naszego stanu zdrowia, jest zmiana nawyków żywieniowych. Obniżenie podniesionego poziomu cholesterolu wpływa korzystne nie tylko na nasze ryzyko chorób sercowo – naczyniowych, ale także zmniejsza ryzyko innych powikłań, takich jak na przykład cukrzyca. Jak więc obniżyć cholesterol?

Jak prawidłowo skomponować dietę seniora?

Najprościej mówiąc: tak, by była i smaczna i zdrowa. Powinna być urozmaicona, a przy tym uwzględniać dużą zawartość składników odżywczych i jednocześnie dostarczać odpowiednią dla wieku i aktywności fizycznej liczbę kalorii. Osoby w wieku podeszłym powinny spożywać co najmniej 4-5 posiłków, o stałych porach. Trzeba starać się zmniejszać spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Większość tłuszczu w diecie powinna pochodzić z ryb, tłuszczów roślinnych (olej lniany, rzepakowy, oliwa z oliwek) i orzechów. Natomiast najważniejszym źródłem kalorii (czyli energii) u osób starszych powinny stanowić węglowodany, czyli produkty zbożowe pełnoziarniste, np. pełnoziarniste pieczywo, gruboziarniste kasze, brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron. Nie należy zapominać o świeżych warzywach i owocach. Ważnym składnikiem diety osoby starszej jest białko, ponieważ niedobory mogą bezpośrednio przekładać się na przyspieszenie oraz pogłębienie związanego z wiekiem spadku masy mięśniowej. Zatem źródłem białka w diecie powinny być: niskotłuszczowe produkty mleczne, jaja, ryby, chude mięsa, nasiona roślin strączkowych. Niezwykle ważne jest również nawadnianie organizmu. Regulacja pragnienia jest często upośledzona u osób w wieku podeszłym, co może prowadzić do odwodnienia organizmu i poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Dlaczego ograniczenie spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych na rzecz nienasyconych jest tak istotne?

Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak nadmiar tłuszczów nasyconych zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Ocenia się, że zastąpienie 1% energii przyjmowanej dziennie w formie nasyconych kwasów tłuszczowych odpowiednią ilością energii pochodzącej z tłuszczów wielonienasyconych zmniejsza ryzyko występowania chorób serca o około 4%.

Jak zadbać o prawidłowy poziom cholesterolu?

Aktywność fizyczna i zdrowy sposób odżywiania zawsze są podstawą profilaktyki i leczenia wysokiego stężenia cholesterolu. Pamiętajmy, że stężenie cholesterolu we krwi rośnie nie tylko wraz ze zwiększaniem jego spożycia, ale przede wszystkim wraz ze zwiększaniem spożycia tłuszczów zwierzęcych, a także cukrów prostych. Produktami, które należy ograniczać to produkty zwierzęce o dużej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych (smalec, tłuste mięsa i jego przetwory, tłuste produkty mleczne) i zastępowanie ich produktami roślinnymi bogatymi w nienasycone kwasy tłuszczowe (oleje roślinne i miękkie margaryny).

Sterole i stanole roślinne powodują obniżenie złego cholesterolu, w jakich produktach możemy je odnaleźć?

Sterole i stanole to substancje pochodzenia roślinnego mające budowę cząsteczki podobną do struktury chemicznej cholesterolu. Dzięki temu podobieństwu hamują wchłanianie cholesterolu w przewodzie pokarmowym i w ten sposób zmniejszają jego stężenie we krwi. Sterole produkowane przez rośliny są elementem strukturalnym błon komórkowych i cytoplazmatycznych.

Fitosterole, czyli sterole roślinne, występują w wielu produktach roślinnych. Śladowe ich ilości zawierają warzywa, owoce i produkty zbożowe z pełnego przemiału. Natomiast dosyć duże ilości tych związków występują w olejach, roślinach strączkowych, sezamie, słoneczniku i innych nasionach. Jednak ich ilość jest niewystarczająca dla zapewnienia pełnego efektu terapeutycznego. Celem skutecznego obniżenia stężenia cholesterolu należy spożywać 2-3 gramy tych substancji. Z dietą można dostarczyć około 200–400 mg fitosteroli — to za mało, by skutecznie obniżyć stężenie “złego” cholesterolu. Dlatego jeśli zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna nie obniżają wystarczająco stężenia cholesterolu warto sięgnąć po miękką margarynę wzbogaconą w te substancje.

Produkty żywnościowe wzbogacone w sterole lub stanole mogą zmniejszać stężenie “złego” cholesterolu średnio o około kilkanaście procent. To działanie sumuje się z efektami stosowania diety o małej zawartości tłuszczów, a także z efektami zażywania leków obniżających stężenie cholesterolu. Często dobrym rozwiązaniem jest stosowanie takich produktów przez osoby, które mają za duże stężenie cholesterolu, ale nie mają wskazań do stosowania klasycznych leków obniżających stężenie cholesterolu. Produkty te często znajdują zastosowanie u osób nietolerujących leków obniżających stężenie cholesterolu, jednak pamiętajmy, by pochopnie nie zastępować leków spożywaniem produktów wzbogaconych w sterole. Zawsze w tej sprawie warto skonsultować się z lekarzem.