Immunoterapia alergenowa (AIT) jest jedną z metod leczenia alergii. Jest to jedyna metoda leczenia alergii o charakterze przyczynowym. Skuteczność i bezpieczeństwo tej metody potwierdziły liczne randomizowane badania kontrolowane placebo. Niestety w dobie pandemii pacjenci zmagający się z alergią mają utrudniony dostęp do leczenia. Czy wobec SARS-CoV-2 istnieje szansa na rozpoczęcie skutecznej terapii?

Jak obecnie w dobie COVID-19 wygląda sytuacja pacjentów i możliwości diagnostyczne w poradni alergologicznej?

Na początku pandemii wstrzymano działalność poradni specja­listycznych. Nie przyjmowaliśmy pacjentów „pierwszorazowych” i nie mogliśmy kontynuować leczenia u pacjentów objętych na­szą opieką. Spowodowało to, że czas oczekiwania na konsultację i kontynuację leczenia wydłużył się. Było to zjawisko bardzo niepoko­jące i niekorzystne dla pacjenta.

Przygotowanie i wprowadzenie odpowiednich standardów pozwoli­ło na wznowienie działalności poradni alergologicznych. Wizyty pacjen­tów muszą być tak zaplanowane, aby zachować wszelkie standardy re­żimu sanitarnego. Wszystkie te działania pozwalają na minimalizowanie ryzyka transmisji wirusa SARS-CoV-2. Dodatkowo w naszej poradni za­leciłem pacjentom stosowanie tzw. kwarantanny czynnościowej. Oznacza to, że osoba przychodząca do poradni powinna przez 7 dni wcześniej unikać ryzykowanych zachowań. Ryzykownych, czyli takich, które mogłyby doprowadzić do jej zakażenia, a więc spotkań grupowych, obecności w dużych skupiskach w zamkniętej przestrzeni. Oczywistym jest przestrzeganie noszenia maski na nosie i na ustach.

Należy zwrócić uwagę, iż w alergologii diagnostyka opiera się mię­dzy innymi na różnicowaniu, czy objawy, które ma pacjent to objawy alergii czy infekcji. Symptomatologia tych schorzeń jest bardzo podob­na: katar, kaszel, kichanie, nieżyt błony śluzowej gardła, złe samopo­czucie to są cechy, które występują zarówno u pacjentów z alergią, jak i z infekcją. A zatem można stwierdzić, że w alergologii bardzo czę­sto spotykamy się z infekcjami. Natomiast mamy do dyspozycji szereg technik, które są nam bardzo pomocne w diagnozowaniu i różnicowa­niu alergii i infekcji, jak oznaczenie przeciwciał w surowicy, które może­my wykonać w dowolnym momencie choroby i stosowanej farmako­terapii. Testy skórne, płatkowe, punktowe w okresie bezobjawowym i wolnym od farmakoterapii to najlepsze warunki do postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia.

Na czym polega immunoterapia alergenowa?

Alergia jest specyficzną niewspółmierną reakcją organizmu na czynniki środowiskowe, które generalnie są dla człowieka nieszkodliwe. Wy­wołanie tolerancji na te czynniki przyświecało koncepcji stworzenia odczulania. Swoista immunoterapia alergenowa potocznie nazywana odczulaniem, opiera się na podawaniu wzrastających dawek odpo­wiedniego alergenu, w celu zmniejszenia na niego reakcji nadwrażli­wości w organizmie chorego. Może być to forma iniekcji, która jest najbardziej kontrolowaną formą podania alergenu, lub forma podjęzykowa i doustna. Leczenie to, pod warun­kiem prawidłowo dobranej i podanej serii szczepionek, zmniejsza ob­jawy alergii i podnosi komfort życia chorego, bez potrzeby ciągłego przyjmowania leków przeciwalergicznych. Immunoterapia alergenowa jest jedną z podstawowych metod leczenia alergii, w Polsce wciąż zbyt rzadko stosowaną.

Co można powiedzieć o skuteczności odczulania w formie iniekcji?

Szczepionki alergenowe w postaci wstrzyknięć podskórnych są skuteczną i w większości przypadków bezpieczną alterna­tywą dla nieskutecznego leczenia objawowego. Pacjent re­agujący na jeden alergen np. roztocza kurzu domowego, czy jeden gatunek drzew może mieć spektakularny efekt. Prze­stanie odczuwać dolegliwości, nie będzie musiał przyjmować leków lub będzie brał je rzadko. Należy pamiętać jednak, że jest pewna grupa pacjentów, gdzie możemy nie mieć sukce­su w terapii. Uczulenie na bardzo wiele alergenów wziewnych i pokarmowych, atopowe zapalenie skóry (AZS), gdzie mamy do czynienia z tzw. poliwalentną alergią, może być szczególnie trudne w dobrze odpowiedniej szczepionki, a co za tym idzie sku­tecznego odczulania. Jednak zawsze warto próbować. Na powodzenie terapii ma wpływ jeszcze kilka innych czynni­ków. Prawidłowa technika podania szczepionki, co po­zwoli ograniczyć wystąpienia działań niepożądanych, indy­widualne predyspozycje pacjenta,  współpraca pacjenta z lekarzem i przestrzeganie zaleceń.

Czy w dobie pandemii można rozpocząć immunoterapię alergenową?

Jak najbardziej można. W lipcu bieżącego roku grupa ekspertów międzynarodowych, zarówno Europejskiej Akademii Alergologii i Stowarzyszenia Aria wydała wspólny dokument, który mówi, że nie ma podstaw do ograniczania w czasie epidemii dostępności do tej metody leczenia. Jeżeli pacjent jest zdrowy, zachowuje obowiązujący reżim sanitarny oraz unika ryzykownych zachowań wówczas może rozpocząć immunoterapię alergenową.