Przeprowadzenie pełnej diagnostyki u chorych na raka dróg żółciowych jest kluczowe dla dalszych losów pacjenta. Wyniki badań molekularnych bowiem decydują o doborze konkretnej terapii.

Jakie są objawy nowotworów dróg żółciowych? Czy możemy wyróżnić grupę osób, która jest szczególnie narażona na ich wystąpienie?

Rak dróg żółciowych ma mało objawów specyficznych. Podstawowym objawem jest żółtaczka bez towarzyszącego bólu. Wynika to z faktu, iż rosnący guz w obrębie dróg żółciowych może upośledzać odpływ żółci. Niestety w przypadku nowotworów dróg żółciowych położonych w obrębie wątroby i pęcherzyka żółciowego, czyli poza główną częścią spływu dróg żółciowych, wówczas niestety objawy mogą być związane z występowaniem przerzutów.

Poszukując grup podwyższonego ryzyka występowania raka dróg żółciowych to istnieje grupa – zwykle młodych dorosłych z jednoczesnym występowaniem chorób zapalnych o charakterze autoimmunologicznego zapalenia dróg żółciowych (tj. stwardniejące zapalenie dróg żółciowych), u których występuje większe ryzyko występowania nowotworów dróg żółciowych. Ta wąska grupa pacjentów wymaga szczególnej opieki, gdyż ma wskazania do przeszczepu wątroby w celu uniknięcia nowotworu.

 A jak wygląda leczenie zaawansowanych postaci raka dróg żółciowych?

W przypadku, gdy możliwe jest usunięcie chirurgiczne raka stosowane jest leczenie operacyjne z następową chemioterapią pooperacyjną. W przypadku nowotworu w stadium uogólnienia, lub gdy leczenie operacyjne nie jest możliwe ze względu na rozległość choroby, stosowana jest chemioterapia w celu kontroli choroby. Niestety na tym etapie nowotwór ten nie jest uleczalny.

Jednym z elementów prawidłowo prowadzonej ścieżki diagnostycznej w onkologii są badania molekularne. Jakie znaczenie mają one w przypadku nowotworów dróg żółciowych?

W przypadku nowotworu dróg żółciowych w stadium nieoperacyjnym lub przerzutowym poszukujemy w obrębie guza nowotworowego, aby ocenić czy możliwe jest zastosowanie leczenia celowanego. Jest to o tyle istotne, iż nawet u połowy pacjentów z rakiem wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych mogą występować takie zaburzenia, na które są znane leki celowane. Co prawda na część tych zmian leczenie jest dopiero w fazach badań klinicznych, ale jest to jeden z niewielu nowotworów, w którym międzynarodowe standardy postępowania zalecają rutynowe wykonywanie szerokiego panelu badań molekularnych. W Polsce dostęp do badań molekularnych jest dość dobry, choc wymaga jeszcze usprawnienia, gdyż na chwilę obecną szeroki panel badań nie jest finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Dzięki możliwości wykonania badań molekularnych pacjent ma szansę otrzymać dedykowane leczenie celowane. Jak możliwość zastosowania takich terapii zmienia oblicze leczenia pacjentów z nowotworem dróg żółciowych?

Pacjent z uogólnionym nowotworem w stadium choroby nieuleczalnej może dzięki temu uzyskać dodatkową opcję terapeutyczną. Leki celowane posiadają inne działania uboczne niż chemioterapia i stąd w długoterminowej opiece nad chorym onkologicznym mogą stanowić swoistego rodzaju „odpoczynek od chemioterapii”.

Jak kształtuje się sytuacja pacjentów w Polsce w porównaniu ze światowymi standardami w kontekście leczenia nowotworu dróg żółciowych? Czy mamy obecnie dostęp do najnowszych terapii?

Z pewnością z perspektywy ośrodka referencyjnego moje spojrzenie może być inne niż innych onkologów. W zasadzie podstawowe leczenie z zakresu chemioterapii jest dostępne bez ograniczeń. W przypadku nowotworu uogólnionego mamy zarejestrowany od niedawna jeden lek z zakresu immunoterapii dla którego nie określono jeszcze czy powinien być refundowany w Polsce. Dostęp do badań molekularnych jest dość dobry, ale leki celowane są praktycznie dostępne w ramach wniosków o ratunkowy dostęp do terapii lekowych (RDTL) lub w ramach powszechnie prowadzonych w Polsce badań klinicznych. Jest to obraz typowego dostępu do leczenia w nowotworach relatywnie rzadkich, w których nowoczesne terapie onkologiczne są znane od bardzo niedawna.

POPRZEDNI