Odpowiednia pielęgnacja skóry od początku leczenia przeciwnowotworowego może pomóc w ograniczeniu przykrych dolegliwości.

W jaki sposób leczenie onkologiczne wpływa na stan skóry? Z jakimi zmianami skórnymi najczęściej borykają się pacjenci onkologiczni?

Każdy rodzaj terapii onkologicznej jest leczeniem toksycznym. Dlatego też chemioterapia, radioterapia, nowoczesne terapie celowane, immunoterapia mogą wywoływać działania niepożądane, które uwidaczniają się na skórze. I tak np. u chorych, którzy przyjmują chemioterapię, często obserwujemy suchość, złuszczanie, zaczerwienienie i świąd skóry. Chemioterapeutyki mogą również wywoływać przebarwienia. Z kolei u chorych, u których stosowana jest immunoterapia, mogą pojawiać się różnego rodzaju zmiany skórne od dermatoz zapalnych, np. w postaci łuszczycy, osutek liszajopodobnych do chorób autoimmunologicznych.

Cytostatyki i leki ukierunkowane molekularnie mogą wywołać zespół ręka-stopa, zwany także zespołem dłoniowo-podeszwowym. Jest to bolesny rumień na skórze dłoni i stóp, któremu mogą towarzyszyć pęcherze i złuszczanie skóry.

U pacjentów leczonych radioterapią zmiany skórne mogą pojawić się zarówno w obszarze napromienianym, jak i w jego bezpośrednim otoczeniu. W przeciwieństwie do ostrej reakcji skórnej po radioterapii, przewlekłe zapalenie skóry pojawia się nie wcześniej niż 90 dni od zakończenia leczenia, może rozwijać się nawet kilka lat po napromienianiu. Charakteryzuje się umiarkowanym do ciężkiego zanikiem skóry z towarzyszącymi teleangiektazjami oraz owrzodzeniem.

Od czego zależy skala uszkodzenia skóry w trakcie i po leczeniu przeciwnowotworowym?

Czynniki ryzyka można podzielić na związane z leczeniem i z samym pacjentem. W pierwszym przypadku są to przede wszystkim rodzaj, dawkowanie i czas prowadzonej terapii. Przykładowo, jednoczesna radio- i chemioterapia są dodatkowym czynnikiem wpływającym na uszkodzenie skóry.

Za główne czynniki związane z pacjentem uznaje się współistniejące choroby, wiek chorego, kondycję skóry przed rozpoczęciem terapii, wcześniejsze urazy i przebyte zabiegi chirurgiczne w napromieniowanym obszarze (w przypadku radioterapii). Bardzo ważne jest, aby chory minimalizował ryzyko infekcji stosując odpowiedni standard higieny od samego początku leczenia oraz wybierał odpowiednie kosmetyki i środki czystości, które są przebadane klinicznie i dostosowane do potrzeb tej grupy pacjentów. Ponadto pacjenci powinni pamiętać o fotoprotekcji, czyli ochronie przed promieniowaniem UV.

Jak długo trwa regeneracja skóry po leczeniu onkologicznym i czy możliwe jest przyspieszenie tego procesu?

Jak długo, to trudno dokładnie powiedzieć. Wiadomo natomiast, że pacjent, który jest leczony przeciwnowotworowo, jeśli dba o skórę od pierwszego dnia leczenia, ze świadomością, że będzie ona poddawana działaniom toksycznych terapii, niewątpliwie zyskuje na tym. Wyjdzie z mniejszym uszczerbkiem dla skóry.

Jak zatem pacjent powinien dbać́ o skórę̨ w trakcie leczenia onkologicznego?

Jak już powiedziałam, przede wszystkim powinien o nią dbać od pierwszego dnia terapii. Ta dbałość polega na myciu skóry preparatami o kwaśnym pH, preparatami, które nie wysuszają skóry, nie zawierają detergentów. To wszystko po to, żeby nie zmieniła się na skórze flora bakteryjna i nie było ryzyka nadkażeń bakteryjnych.

Trzeba zapewnić skórze taki dobrostan, żeby była jak najmniej zmieniona przez terapie przeciwnowotworowe. Delikatne mycie skóry, delikatne jej osuszanie – pacjenci na radioterapii, którzy stosują się do tych zaleceń, zawsze są mniej narażeni na odczyn popromienny. Podczas radioterapii skóra nieprawidłowo rogowacieje, robi się szorstka. To jest powód, że przy nieprawidłowej pielęgnacji bardzo szybko pojawia się złuszczenie, poszerzenie naczyń krwionośnych, przekrwienie, a na tym podłożu mogą powstawać kolejne stopnie uszkodzenia popromiennego skóry.

Czego dla dobra skóry pacjent powinien unikać́ w czasie terapii onkologicznej?

Na pewno manipulacji przy paznokciach, czyli zbędnych zabiegów. Manikiur nie jest wskazany. Uszkodzenie wałów paznokciowych podczas takich zabiegów grozi zapaleniem skóry wokół paznokci. W pielęgnacji skóry osób poddawanych leczeniu onkologicznemu nie ma miejsca na preparaty zawierające alkohol, a więc wody kolońskie, toaletowe, perfumowane. Chyba że w postaci oleistej. Panowie powinni unikać agresywnego usuwania zarostu.

Terapie onkologiczne wchodzą w interakcje ze słońcem. Oprócz tego pacjent nowotworowy to taki, który ma mutacje w komórkach, jego DNA nie jest do końca prawidłowe. Dlatego obowiązkowo powinni stosować fotoprotekcję za pomocą wysokich filtrów UV.

Na czym polega świadomy wybór produktów do pielęgnacji skóry? Jakie składniki działają ochronnie? Które są̨ istotnym wsparciem w regeneracji skóry w trakcie oraz po leczeniu onkologicznym?

Na pewno lipidy pochodzenia roślinnego przyczyniają się do regeneracji skóry. Pożądane są również takie składniki jak antyoksydanty, witamina E, selen, kwas hialuronowy, mocznik oraz produkty na bazie wód termalnych. Bardzo się przydadzą preparaty nawilżające, natłuszczające i regenerujące zawierające związki manganu i cynku w odpowiednich stężeniach.

W dermatologii mamy do dyspozycji grupę tzw. emolientów plus. Preparaty te zawierają liofilizaty bakterii, które odgrywają bardzo ważną rolę, jeśli chodzi o procesy immunologiczne na skórze. Tego typu emolienty przyczyniają się do utrzymania na skórze prawidłowej flory bakteryjnej, która chroni nas przed patogenami.

POPRZEDNI