Chemioterapia kojarzona jest przez pacjentów z leczeniem, które zawsze musi być przyjmowane pod ścisłym nadzorem lekarskim, w warunkach szpitalnych. Refundacja chemioterapii domowej pozwala jednak na leczenie pacjenta w warunkach domowych.

Każdego roku 19 tys. Polaków słyszy diagnozę rak jelita grubego. Czy to oznacza, że nowotwór ten stał się chorobą cywilizacyjną?

Nowotwory są chorobą cywilizacyjną, a rak jelita grubego jest trzecim co do częstości nowotworem na świecie i trzecią przyczyną zgonów z powodu nowo- tworów. Liczba nowych rozpoznań raka jelita grubego w ostatnich latach stale rosła. Nasze doświadczenia i obserwacje wskazują, że liczba nowych rozpoznań raka jelita grubego będzie w najbliższych miesiącach rosnąć, ale niestety prognozy są takie, że będziemy rozpoznawać nowotwory o wyższym stopniu zaawansowania niż dotychczas, co ma oczywiście związek z ograniczeniem dostępu do badań diagnostycznych w czasie pandemii. Wpływ na rozwój raka jelita grubego mają przede wszystkim nasze zachowania, które w ostatnich latach bardzo się zmieniły. Odżywiamy się znacznie gorzej, pijemy więcej alkoholu, coraz mniej się ruszamy, palimy papierosy. Organizm osoby, która posiada wszystkie wymienione cechy to świetne środowisko dla rozwoju raka jelita grubego.

W jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła na diagnostykę raka jelita grubego? Czy pacjenci zrezygnowali z wykonywania badań profilaktycznych?

Zgłaszalność na badania kolonoskopowe, realizowane w ramach programu badań przesiewowych, nie była zadowalająca już przed pandemią. Na kolonoskopię docierało poniżej 20% osób, które były zapraszane na badanie profilaktyczne. Ponadto pandemia istotnie zmniejszyła realizację programu screeningowego dotyczącego raka jelita grubego do ok. 60% wcześniejszych wartości wykonania tego programu. Powodów tej sytuacji było kilka – przede wszystkim strach pacjentów przed zakażeniem koronawirusem, ale także braki kadrowe. Ponadto z końcem roku 2021 pojawiły się problemy systemowe związane z pro- wadzeniem programu screeningowego, które do dnia dzisiejszego nie zostały rozwiązane przez Ministerstwo Zdrowia. Obecnie ten program screeningowy nie działa i nie może zostać uruchomiony. Przedłużają się bowiem prace legislacyjne w NFZ i Ministerstwie Zdrowia.

Skuteczna terapia onkologiczna nie musi być prowadzona wyłącznie
w warunkach szpitalnych. Na czym polega chemioterapia domowa?

Szczególnie w dobie pandemii COVID – 19 możliwość prowadzenia terapii przeciwnowotworowej w domu pacjenta jest bardzo wygodna, z punktu widzenia organizacji pracy oddziału, ale także sytuacji rodzinnej i zawodowej chorego. Chemioterapia domowa stosowana u chorych na raka jelita grubego polega na założeniu specjalnego portu, zlokalizowanego w górnej części klatki piersiowej. To właśnie dzięki niemu możliwe jest podanie choremu chemioterapii. Do portu następnie dołączana jest specjalna buteleczka z lekiem (procedura odbywa się w szpitalu), chory wraca do domu na 48 godzin i następnie powraca na oddział, aby buteleczka z lekiem została odłączona. Oczywiście jest to metoda bezpieczna i sprawdzona, którą u naszych chorych stosujemy od szeregu lat.

Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w trakcie chemioterapii domowej jest kluczowe, co w praktyce oznacza to dla pacjenta?

Pacjent, który po raz pierwszy poddawany jest chemioterapii domowej odczuwa strach. Boi się założenia portu, zastanawia się co wydarzy się, jeśli podczas podania leku poczuje się gorzej. Wszystkie wątpliwości, o których wspomniałem – opis procedury, niepokojące, alarmujące objawy – powinny zostać omówione przez lekarza z pacjentem przed ostatecznym podjęciem decyzji o zastosowaniu chemioterapii domowej. Jeśli lekarz nie wyjaśni choremu na czym polega leczenie, chory powinien sam poprosić lekarza o wyjaśnienie. Pacjenci czują się także bezpieczniej gdy wiedzą, że w sytuacji kiedy pojawią się u nich niepokojące objawy lub pytania, na które chcieliby uzyskać odpowiedź natychmiast, w trakcie trwania wlewu, mają do dyspozycji telefonicznej medyka, który o każdej porze dnia i nocy będzie mógł odebrać od chorego telefon i udzielić potrzebnych informacji.

W jaki sposób szeroki dostęp do stosowania chemioterapii domowej wpłynął na jakość życia pacjentów?

Polscy pacjenci z rakiem jelita grubego dzięki wprowadzonej przez Narodowy Fundusz Zdrowia 1 marca 2020 roku możliwości stosowania chemioterapii w warunkach domowych mogą być leczeni zgodnie z międzynarodowymi standardami. To nie tylko możliwość utrzymania przez pacjenta dotychczasowego stylu życia, ale przede wszystkim większe bezpieczeństwo w trakcie terapii. Trwająca od dwóch lat pandemia COVID-19 zmieniła jakość i dostępność leczenia onkologicznego. Wśród pacjentów z rakiem jelita grubego większość to osoby powyżej 60 roku życia. Ale ten nowotwór dotyka coraz młodsze osoby i właśnie Ci pacjenci dzięki przyjmowa- niu chemioterapeutyku za pośrednictwem infuzora elastomerowego mogą utrzymać aktywność zawodową i normalnie funkcjonować w społeczeństwie

Jak istotna jest świadomość pacjentów nt. chemioterapii domowej?
Czy pacjenci chętnie korzystają z tej formy leczenia?

Niestety to jest właśnie najsłabszy element tego rozwiązania. Nie tylko pacjenci nie są świadomi możliwości zastosowania chemioterapii domowej, ale nadal nie wszystkie szpitale je stosują. Chemioterapia jako bardzo częsta forma leczenia, obejmuje co najmniej kilka cykli i jest wydłużona w czasie. Najczęstszą drogą podaży leków przeciwnowotwo- rowych jest droga dożylna poprzez wenflon, przez co może dość szybko doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych. Te wielokrotne nakłucia żył przyczyniają się też do dużego dyskomfortu, na który skarżą się pacjenci i może skutkować różnymi powikłaniami. Bezpiecznym i wygodnym rozwiązaniem jest port naczyniowy pozwalający na dostęp do układu żylnego pacjenta bez konieczności kolejnych wkłuć, nawet przez wiele miesięcy. Daje bezpieczeństwo i komfort podczas chemioterapii i jest niezbędny w przypadku chemioterapii domowej. Port ułatwia nie tylko leczenie onkologiczne, ale około-onkologiczne, takie jak płynoterapia, leczenie żywieniowe, wielokrotne pobieranie krwi do badań czy podawanie innych leków.

Po wielu rozmowach z pacjentami z rakiem jelita grubego wiemy, że Ci, którzy choć raz skorzystali z możliwości zastosowania chemioterapii w domu, nie chcą już wracać do poprzedniej metody jej podawania. Dokładnie taka sama sytuacja jest w przypadku portu, jest dodatkową korzyścią, bo nie naraża pacjenta na stres przy kolejnych wizytach w szpitalu. Od tych rozwiązań, nie ma już odwrotu i powinny być jak najczęściej stosowane.

Jak istotna jest ciągła edukacja zarówno pacjentów jak i personelu medycznego w kontekście chemioterapii domowej?

Rocznie na raka jelita grubego zachorowuje blisko 20 000 nowych osób. To wszystko są nowi pacjenci, a niestety w Polsce większość z nich diagnozowana jest na bardzo zaawansowanym etapie rozwoju choroby, czyli III lub IV stadium. Wtedy już raczej rzad- ko stosujemy leczenie chirurgiczne i chemioterapia jest podstawową metodą leczenia. Każdy pacjent po konsylium podczas spotkania z lekarzem prowadzącym lub zespołem multidyscyplinarnym powinien otrzymać informację i możliwość wyboru zastosowa- nia chemioterapii domowej z wykorzystaniem infuzora oraz zastosowaniem portu. To powinno być prawo każdego pacjenta, zaś obowiązek lekarza, który pacjenta prowadzi. Tylko wtedy mamy szansę na podniesienie skuteczności leczenia polskich pacjentów z rakiem jelita grubego i zapewnienie im odpowiedniej jakości życia, często już na etapie opieki paliatywnej.

POPRZEDNI