W leczeniu cukrzycy typu 2 ważny jest nie tylko rodzaj stosowanej insuliny. Ogromną rolę w powodzeniu terapii odgrywa także samokontrola choroby. Technika iniekcji insuliny to bardzo ważny element terapii, który bezpośrednio wpływa na losy chorego.

Jakie wyróżniamy główne czynniki powstawania cukrzycy? Kto znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka?

Dorota Zolulińska-Ziółkiewicz: Cukrzyca typu 2 to choroba, która dotyka najczęściej osoby z otyłością lub nadwagą, leniwe fizycznie, po 45 r.ż., z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy typu 2, nadciśnieniem tętniczym, schorzeniami sercowo-naczyniowymi w wywiadzie, a także przebytymi incydentami sercowo-naczyniowymi, zaburzeniami gospodarki lipidowej, stanem przedcukrzycowym zidentyfikowanym w przeszłości. Ponadto czynniki rozwoju cukrzycy przypisane do płci żeńskiej to: zespół policystycznych jajników w wywiadzie, urodzenie dziecka o masie powyżej 4 kg, przebycie cukrzycy ciążowej.

Na czym polega leczenie pacjenta diabetologicznego?

D.Z.Z.: Leczenie jest procesem obejmującym zmianę trybu życia tj. wprowadzenie właściwego postępowania dietetycznego oraz zwiększenie aktywności fizycznej dopasowanej do wieku i możliwości pacjenta.

Kolejnym ważnym elementem terapii jest edukacja pacjenta. Jej celem jest nauczenie pacjenta i zmotywowanie do dobrego zarządzania chorobą i samokontroli. Element związany z samokontrolą pacjenta jest niezwykle ważny w aspekcie uzyskiwania efektów terapii, ale niejednokrotnie trudny do osiągnięcia z uwagi choćby na fakt, że choroba ta dotyczy bardzo często ludzi w podeszłym wieku.

Kolejny element terapii to oczywiście leczenia farmakologiczne. Jeżeli nie ma przeciwwskazań rozpoczynamy farmakoterapię od metforminy. U chorych z chorobami układu sercowo-naczyniowego, niewydolnością serca, czy przewlekłą chorobą nerek zalecamy, niezależnie od glikemii, dołączenie flozyny lub analogu GLP-1. Po latach trwania cukrzycy typu 2 często zachodzi potrzeba zastosowania najstarszego z historią 100 lat, leku hipoglikemizującego jakim jest insulina. 

Technika iniekcji jest tak samo ważna w prawidłowej kontroli glikemii, jak rodzaj i dawka podawanej insuliny. Dlaczego jest to szczególnie istotne w przypadku pacjentów z cukrzycą typu 2?

D.Z.Z.: Technika iniekcji insuliny to bardzo ważny element terapii, który bezpośrednio wpływa na losy chorego. W Polsce od stycznia 2022 roku refundowane są igły służące do wstrzykiwania insuliny. To decyzja Ministerstwa Zdrowia, na którą lekarze i chorzy czekali od wielu lat. Wreszcie chorujący na cukrzycę w Polsce otrzymali to, co jest standardem leczenia cukrzycy w Europie. Dlaczego refundowane igły są tak ważne? Igły jednorazowe, jak sama nazwa wskazuje służą do jednokrotnego podania insuliny. Pacjenci dotychczas, z uwagi na oszczędność, stosowali takie igły kilka, a nawet kilkanaście razy. Igła, po więcej niż jednej iniekcji, zmienia swoje właściwości pierwotne, a użyta kilkakrotnie osłabia jakość insulinoterapii. Może być powodem powstania przerostów lub zaników tkanki podskórnej w miejscach wstrzyknięć, co przyczynia się do niewyrównania metabolicznego cukrzycy.

Anna Śliwińska: Jeśli technika iniekcji insuliny stosowana przez chorego nie jest prawidłowa, to terapia może nie być wystarczająco skuteczna. Pacjent podając insulinę w sposób nieprawidłowy jest narażony na wylewanie się leku, co jest dość powszechnym problemem, ale także na powstawanie rozmaitych problemów skórnych i urazów tkanki. Jako Polskie Stowarzyszenie Diabetyków rekomendujemy pacjentom korzystanie z materiałów edukacyjnych, które wyjaśniają na czym polega właściwe podanie insuliny, a także zachęcamy do stosowania się do zaleceń związanych z każdorazową wymianą igły po iniekcji. Pacjent świadomy i stosujący się do zaleceń to taki, który z pewnością osiągnie lepsze efekty terapii. Od lutego br. rozpoczęliśmy także kampanię edukacyjną, w której przypominamy chorym o zmienianiu igieł oraz o właściwych technikach iniekcji insuliny i ich znaczeniu w odniesieniu do skuteczności insulinoterapii. Jest to kampania bardzo potrzebna, ponieważ przeprowadzone przez nas badania wskazują, że bardzo wielu pacjentów używa igieł z definicji jednorazowych nawet 10-15 razy, co jest niedopuszczalne. Od stycznia 2022 roku igły służące do iniekcji insuliny są refundowane, dlatego zachęcamy chorych do korzystania z tej refundacji i częstszego zmieniania igieł.

Jak wygląda monitorowanie i leczenie chorych z cukrzycą w dobie COVID-19?

D.Z.Z.: Monitorowanie i leczenie cukrzycy w dobie pandemii COVID-19 jest trudne, a czasem wręcz niemożliwe, kiedy myślimy o pacjentach zmagających się z powikłaniami cukrzycy, takimi jak np. zespół stopy cukrzycowej. Dlatego w obliczu pandemii tak ważna jest wspomniana samokontrola i właściwe wyedukowanie pacjenta. Jeśli pacjent przestrzega zaleceń, regularnie przyjmuje leki i podaje je w sposób właściwy, korzysta z systemu monitorowania glikemii to prowadzenie takiego chorego jest znacznie łatwiejsze dla lekarza, nawet w dobie pandemii, a efekty terapii są bardziej zadowalające. 

Jak ważna jest samoświadomość i edukacja pacjenta w kontekście właściwej techniki iniekcji?

D.Z.Z.: Jest niezwykle ważna i przekłada się na skuteczność terapii, co osobiście obserwuję lecząc pacjentów chorych na cukrzycę wymagających insulinoterapii. Edukacja i eliminacja błędów oraz wprowadzenie właściwej techniki iniekcji bezpośrednio przekłada się na poprawę wyrównania glikemii. Do efektywnej edukacji potrzebne jest oczywiście zaangażowanie lekarza, pielęgniarki diabetologicznej, edukatora aby przekazać pacjentowi kompleksowe informacje dot. techniki iniekcji. Jeśli zespół terapeutyczny nie przekaże choremu tych informacji, lub pacjent nie do końca rozumie w jaki sposób powinien postępować, będzie popełniał błędy odbijające się na efektach leczenia. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na konieczność zmiany igieł, dokonywanie wstrzyknięć w prawidłowe miejsca, podskórnie z rotacją miejsc wstrzyknięć, w zależności od długości igły z uchwytem fałdu skórnego. Zachęcamy pacjentów do korzystania z ultrakrótkich igieł, które umożliwiają pionowe podawanie insuliny, bez konieczności chwytania fałdu. Na wizycie w Poradni diabetologicznej zawsze należy ocenić miejsca wstrzyknięć insuliny oraz umiejętności pacjenta w zakresie techniki podawania insuliny.

A.Ś.: Samoświadomość i poziom wyedukowania pacjenta jest bardzo ważny i pozwala na osiągniecie lepszych efektów leczenia. Moment, kiedy insulina pojawia się w domu pacjenta, jest dla wielu chorych dość przełomowy. Chory musi zrozumieć w jaki sposób działa insulina, jak ją właściwie podawać i jak zmodyfikować swoje dotychczasowe nawyki, aby terapia była skuteczna. Większość pacjentów nie ma tej wiedzy na początku terapii, dlatego bardzo ważne jest, aby korzystali w tym zakresie z wiedzy medyków – lekarza, pielęgniarki, ale także, przygotowanych w sposób rzetelny, na przykład przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, treści edukacyjnych.

POPRZEDNI